Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

 
1-jadval. Voleybolchilarni tayyorlashning vositalari va metodlari 
1-vosita 
2-vosita 
3-vosita 
4-vosita 
5-vosita 
Musaboqalashuv mashqlari 
Imkoniyat 
Musobaqalashish va o‘yin vositalari 
Umum tayyorlov 
vositalari 
Jismoniy 
tayyorgarlik 
Texnik tayyorgarlikni 
rivojlantiruvchi 
vositalar 
Taktik 
tayyorgarlikni 
rivojlantiruvchi 
vositalar 
O‘yindagi 
tayyorgarlikni 
rivojlantiruvchi 
vositalar 
Maxsus tayyorlov 
vositalari 
Qo‘shimcha 
vositalar 
Texnik tayyorgarlik 
mahoratini oshirish 
Mashqlarni aniq 
bajarish
O‘yinda umumiy 
mashqlarni amalga 
oshirish 
Mashg‘ulotlarda 
musobaqalashish 
mashqlari 
Voleybolga 
o‘xshash o‘yinlar 
Qo‘yilgan vazifalarni 
aniq bajarish vositalar 
Yakka va jamoa 
taktikasi 
Do‘stona uchrashuv 
va musobaqalarida 
jamoani boshqarish 
Metod 
O‘yinda 
yuklamalarni 
taqsimlanishi 
O‘yinda bajariladigan 
texnik usullarni to‘g‘ri 
bajarish 
O‘yin jarayonida 
taktikani to‘g‘ri 
tanlash 
Nazorat o‘yinlari 
Haqiqiy 
musobaqalashuv 
mashqlari 
O‘yin mahorati 
O‘yin mahoratini 
oshirish 
O‘yinchilar 
orasidagi 
munosabat 
Mashg‘ulot va 
musobaqalarda 
jamoani kuzatib 
borish
Jadvalda keltirilgan metod orqali voleybolchilar tayyorlash tizimini yanada yaxshilash bilan bir 
qatorda yosh voleybolchilarni tayyorlash mashqlari barcha ko‘rinishning oddiydan murakkabga qarab 
yoritilganligi ko‘rsatilgan. Bunday ketma-ketliklar yoshiga, jinsiga qarab mahoratli voleybol o‘yinchilar 
tayyorlash jaroyonida va tayyorlov sikllarda qo‘llanilsa maqsadga muvofiq bo‘lar edi. 
Umumtayyorlov vositalari:
sportchilarni har tomonlama tayyorlash uchun jismoniy mashqlar 
bilan birgalikda ruhiy tayorgarliklar ham olib boriladi. Bunga quyidagilar kiradi:
a)
Texnik va taktik tajribalarning paydo bo‘lishi va kerakli jismoniy sifatlar o‘sishiga yordam 
beruvchi mashqlar; 
b)
Umumiy ishga layoqatliligini oshiruvchi mashqlar; 
c)
Zo‘riqishdan so‘ng tiklanishni tezlashtiruvchi mashqlar. 
d)
O‘yin va mashg‘ulotlar jarayonida kerak bo‘ladigan ruhiy ko‘rsatmalar. 
Maxsus tayyorlov vositalari:
mashg‘ulotlar jarayonida, maxsus mashqlarni bajarish vaqtida 
musobaqalashish, harakat elementlari, ya’ni qobiliyatlarning namoyon bo‘lish xarakteriga ko‘ra 
musobaqalashish mashqlariga o‘xshash harakatlarni o‘z ichiga oladi. Tayyorgarlik mashqlari 

---

ILMIY AXBOROTNOMA 
OʻQITISH METODIKASI
 
 
2019-yil, 6-son 
110 
voleybolchilarning umumiy tayyorgarligiga katta ta’sir ko‘rsatib, ayrim zaruriy hatti-harakatlarning 
avtomatlashuviga olib keladi. 
Mashg‘ulotlarda musobaqalashish mashqlari:
bu yaxlit harakatlarning, musobaqalashuv 
mashqlarining namunali ko‘rinishlari bo‘lib, shu sport turiga kamroq qiziqishi bo‘lgan sportchilarda ruhiy 
zo‘riqish bilan bajariladigan mashqlarni soddalashtirishdan iborat. 
Metodlar: 
yuklamalarni to‘g‘ri taqsimlash, mashg‘ulotlarda har bir mashqni to‘g‘ri bajarishga 
o‘rgatish bilan bir qatorda har bir mashg‘ulotni reja asosida tashkil qilish, haftada bir marta yoki har bir 
mashg‘ulotdan so‘ng nazorat o‘yinlarini o‘tkazish. 
Haqiqiy musobaqalashuv mashqlari 
– bu qoidalarga to‘liq mos keladigan sport 
musobaqalashuvini aniq sharoitda o‘yin orqali musobaqa tarzida o‘tkazilishi, bunda jismoniy tayyorgarlik 
vositalari o‘yinchining ma’lum bir sifatlarini tarbiyalashga doir xususiyatlari namoyon bo‘ladi. 
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib shuni ta]kidlash joizki, yosh voleybolchilar mashg‘ulotlarida 
maxsus mashqlarni qo‘llash, o‘smir yoshidagi voleybolchilarni xususiyatlariga to‘liq mos keladigan 
mashqlar tizimini ishlab chiqish o‘ta muhim sanaladi. Bu mashqlar yosh voleybolchi o‘g‘il va qizlarda 
jismoniy tayyorgarlik hamda texnik va taktik usullarni rivojlantirishga ijobiy ta'sir etadi. Bu mashqlar 
quydagilar: