|
ILMIY AXBOROTNOMA
OʻQITISH METODIKASI
2019-yil, 6-son
94
To‘garaklar asosida yo‘lga qo‘yiluvchi mashg‘ulotlar tarbiyalanuvchilarning ixtiyoriy ravishda,
qiziqishi hamda xohish-istaklariga ko‘ra jalb etilishi asosida tashkil etiladi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalar tomonidan xalq an’analari mohiyatining o‘rganilishiga
imkon beruvchi to‘garaklar ham turli yo‘nalishlarda faoliyat olib boradi.
Xususan: 1. Hunarmandchilik to‘garaklari: duradgorlik, kashtachilik. 2. Xalq amaliy san’ati
to‘garaklari: naqqoshlik, tasviriy san’at.
To‘garaklarda bolalarning mehnat faoliyatiga doir dastlabki ko‘nikma va malakalar xosil bo‘ladi.
To‘garaklarning samarali faoliyat ko‘rsatishi o‘z navbatida bir qator omillarning ustuvorligiga bog‘liq
bo‘ladi. Ular jumlasiga quyidagilarni kiritish mumkin:
1)
To‘garak rahbarlarining yetarli bilim, ko‘nikma va malakalarga ega ekanligi;
2)
To‘garak faoliyatini doimiy ravishda, izchil ish yuritishi, bunga ota-onalar, homiy
tashkilotlarini jalb qilish, to‘garakni moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga erishish;
3)
To‘garak mashg‘ulotlarini noan’anaviy metodlar yordamida tashkil etishga erishish;
4)
To‘garak mashg‘ulotlarini olib borishda yuqori samaradorlikka erishgan rahbarlarni
rag‘batlantirish;
5)
Maktabgacha ta’lim muassasalarida faoliyat ko‘rsatayotgan to‘garaklar bilan mahalla
hududida joylashgan ustaxona, ishlab chiqarish korxonalari o‘rtasida o‘zaro hamkorlikni qaror toptirish va
h.k.
To‘garaklarda turli xil qog‘oz, karton va turli xil materiallarning qoldiqlari, bo‘sh gugurt
qutichalari, ro‘zg‘orda foydalanilmayotgan buyumlar, ikkilamchi mahsulotlardan o‘yinchoq, qo‘g‘irchoq,
uy ro‘zg‘or ishlarida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan buyumlarni tayyorlashga alohida e’tibor berish
maqsadga muvofiq. Bu esa tarbiyalanuvchilarda moddiy xom-ashyolardan tejab-tergab foydalanish,
isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslik, tadbirkorlik hamda zukkolik xislatlarini tarbiyalash bilan birga ular
tomonidan iqtisodiy bilimlarning eng oddiy asoslarini o‘zlashtirilishi uchun zamin hozirlaydi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida mehnat yo‘llarini o‘zida ifoda etgan xalq an’analaridan
toshtaroshlik, ganchkorlik, suyak va yog‘och o‘ymakorligi, beshiksozlik, do‘ppichilik, kulolchilik,
kashtachilik hamda naqqoshlik kabi yo‘nalishlarda to‘garaklarning tashkil etilishi bolalarda milliy
qadriyatlarga nisbatan xurmat hissini tarbiyalash bilan birga ularda sabr qanoatlik, zukkolik, topqirlik,
tadbirkorlik, vaziyatga to‘g‘ri baho bera olish, shaxsiy imkoniyatlarni to‘g‘ri baholash, o‘zgalar mehnatini
qadrlash, o‘rtoqlariga yordam berish kabi sifatlarning tarbiyalanishi uchun sharoit yaratadi. Shuningdek,
tarbiyalanuvchilarda mehnatga muhabbat hissi qaror topib, ularning estetik didlari o‘sadi.
Maktabgacha ta’lim muassasalari atrofida joylashgan ustaxonalar va ishlab chiqarish
korxonalarining faoliyati bilan tanishish maqsadida ekskursiyalar tashkil etish maqsadga muvofiqdir.
Bunday ekskursiyalar maktabgacha yoshdagi bolalarning xalq an’analar asosida mehnat faoliyatini
yuritayotgan kishilar bilan muloqotda bo‘lish hamda ish o‘rinlar bilan tanishishlariga imkon yaratadi.
Buning natijasida tarbiyalanuvchilarda mehnat faoliyatlari va ularning yo‘lga qo‘yish borasida umumiy
tasavvurlar hosil bo‘ladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama yetuk, sog‘lom, quvnoq, bo‘lib o‘sishida kasblar,
hunarlar to‘g‘risidagi tasavvurlarini shakllantirish hamda milliy o‘yinlarning o‘rganishning tarbiyaviy
ahamiyati kattadir. Chunki bolalar o‘z qo‘llari bilan qog‘ozdan, karton qog‘ozlardan foydalanib har xil
naqshlar tayyorlashi, byumlar yasashi va rasmlar chizishi ularga qandaydir zavqni, guzallikni, harakatni
talab qiladi.
Ekskursiyalarning maqsadga muvofiq va aniq reja asosida uyushtirilishi pedagogik faoliyatning
samarali kechishiga olib keladi. Ekskursiyalarning muayyan davrlar, ya’ni bolalarga ma’lum mehnat
faoliyati hamda xalq an’analarining mohiyati xususidagi nazariy bilimlar berilgach, mustahkamlovchi
tadbir sifatida uyushtirilishi maqsadga muvofiqdir.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining tarbiyalanuvchilari tomonidan xalq an’analari asosida
mehnat faoliyati ko‘nikmalari va malakalarining shakllanganlik darajasini aniqlashda bolalar o‘rtasida turli
bellashuvlarni o‘tkazish katta ahamiyat kasb etadi.
Yosh, psixologik hamda fiziologik xususiyatlariga ko‘ra, maktabgacha yoshdagi bolalar serg‘ayrat,
faol, qiziquvchan bo‘ladilar. Ana shunday hususiyatlarga egalik ularni turli xil sarguzashtlarda
qatnashishga undaydi. Shu bois maktabgacha yoshdagi bolalar mehnat tarbiyasida xalq an’analaridan
foydalanish foydadan holi bo‘lmaydi. Zero, bunday harakat mazkur davr yoshidagi bolalar ega bo‘lgan
kuch, g‘ayrat, shijoat, faollik ham bola uchun ham jamiyat uchun foydali bo‘lgan maqsad sari
yo‘naltirilishini ta’minlaydi
Bog‘cha bolalari o‘rtasida bellashuvlarning tashkil etilishi, o‘z navbatida, bolalarning jamoa asosida
faoliyat yuritishi, o‘zaro yordam berishi, vaziyatni to‘g‘ri baholay olishi, o‘z hatti-harakatlarini tanqidiy baholash
imkoniyatiga ega bo‘lishlariga ko‘maklashadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
