Issiqlik – massa almah

5.4. Devordan isitish
Devordan foydalanib binolarni isitishni iqtisodiy jihatdan yaxshi hisoblanadi. Bu sohada ko’pgina davlatlarda tajribalar o’tkazildi shu jumladan O’zbekistonda ham. 5.10–rasmda nurlanish bilan istish qurilmasi berilgan.

Nurlanish bilan isitish qurilmasi tashqi devorga panel ko’rinishida joylashtirilgan, uning ko’ndalang kesimi 5.11-rasmda berilgan. Bu konstruktsiyaning afzalligi shundaki, qatlam ichidagi armatura ko’p miqdorda biz hohlagan temperatura taqsimotga moslanadi.

5.5. Ilonizini tayyorlash va montaj qilish
Ilonizi odatda ½ va ¾ diametrli quvurlardan tayyorlanadi. Bunda rezbaning uzunligi 10-40 sm, o’tish 5 sm dan. Quvurni tayyorlashdan oldin shamol yordamida yoki vizual kuzatish bilan sinchiklab tekshiriladi. Ilonizining bir qismini tayyorlashda payvandlash usuli bilan ulanadi. Bunday payvandlashda halqadan foydalaniladi (5.12-rasm), yoki payvandlash muftasidan foydalanib quvurlarni ulash mumkin.

Tayyor quvurdan ½ dyumli po’lat shar diametri 11-12 mm, mos ravishda qiyalatilgan quvurdan o’tkaziladi yoki quvurdan siqilgan havo o’tkazish bilan tozalanadi. Ilonizini tayyorlashda mahaliy sharoitni hisobga olgan holda iloji boricha odiy qilib joylashtirish lozim bo’ladi. Ba’zi turdagi ilon izi 5.13-rasmda ko’rsatilgan.

5.10-rasm. Ilonizi isitish peregorodkasi

5.11-rasm. Tashqi devorga o’rnatilgan nurlanish isitish qurilmasi. 1-temirbeton; 2-izolyatsiya.

Diqqatni shunga alohida qaratish lozimki, ilonizining tekisligi aniq gorizontal bo’lishi, ulanadigan soha esa, oqim yo’nalishidan bir oz balandroq bo’lishi kerak bo’ladi. Ba’zi bir ilonizilar, pazlar shaklida ulanadi, bunda o’tuvchilarning joyidagi pazlar devorda joylanadi (5.14-rasm). Ilonizining umumiy kamchiligi

5.12-rasm. Beton ichidagi qatlamdagi quvurni payandlash halqasiga qotirish

5.13-rasm. Shiftdan isitiladigan ilonizini qo’lanish turlari

5.14-rasm. Ilonizining kesimi va shiftli isitishga qotirish

5.15-rasm. Ilonizida bir xil o’rtacha temperaturali issiqlik elitgichning kirishi va qaytishi.

5.16-rasm. Ulashda ishlatiladigan payvandlash qurilmasi.

Ilonizi ikki quvurdan tashkil topgan bo’lib, ularning o’rtacha temperaturasi hamma vaqt bir xilda bo’ladi. Bunday turdagi ilonizilar shift va polni isitishga mo’ljallangan bo’ladi. Panel tipidagi isitish (devor)da qo’llanilgan ilonizi 5.10-rasm va 5.11-rasmda ko’rsatilgan.

Quvurlarga suyuqlik quyilmasdan sovuq holtda qo’lda yoki mexanik qurilmalarda egiladi. Ilonizining bir qismi iplardan tashkil topgan bo’lib, ular o’zaro payvandlash usuli bilan ulanadi (5.16-rasm). Bundan oldin quvurning oxiri issiq holatda borotka yordamida kengaytiriladi, ulanadigan quvurlar qisilmasdan joylashsin, ular standart gaz quvurlaridan tayyorlanadi hamda ko’ndalang kesimi ikki xalqali bo’ladi. Ko’p hollarda quvurning ko’ndalang kesimi ulanish joyini kengaytirishda gaz gorelkasida payvandlashdan foydalaniladi.

Ilonizini montaj va payvand qilishda quvur og’zi ochiq qolmasligi kerak, quvurga tushuvchi ahlatlar to’sib qo’yadi. Quvurni uzoq vaqt berkitishda qalpoqcha yoki zaglushkadan foydalanish mumkin. Beton qalamdan iloniziga issiqlikni yaxshi tarqalishi uchun birinchi isitish sirtiga po’lat armatura va simli to’r joylashtiriladi. Armaturaning diametri 6-9 mm bo’lib uni iloniziga perpendikulyar o’rnatiladi. To’rni 1 mm diametrli simdan tayyorlanadi. Ilonizi tayyorlab bo’linganidan keyin beton quyishdan oldin katta bosimda sinab ko’riladi. Tekshiriluvchi bosim 3MPa (30 atmosfera), ta’sir qilish vaqti esa 1 soat.