ИсҳОҚхон тўра ибрат танланган

Ва лайса-ш-ша-
боба биъавди қувватин1, 
демас эдилар. Умрни қайтариб 1
1 Ва лайса-ш-шабоба биъавди қувватин — Қувват қайтса-да, ёшлик 
қайтмайди.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

олур эдилар. Лекин бўлмайдур, замона турмайдур, аср ва 
тор вақт кетар, илмсиз, ахлоқсиз қолур. Сизлар вақт, аср 
лайлатулқадрдек ўтуб кетар, илмсиз, ахлоқсиз қолурсиз, 
ҳаракат даркор, ижтиҳод даркор. Ҳаётни сизга бойлаб бер- 
гани йўқ. Мамот ҳозирдур, воқиф бўлинг, амал қилинг, 
иш қилинг, йўл топинг, илм ўқунг. Оллоҳ ёр этур.
Қуруқ юрма, қуруқ дасти ажалда 
Солур токи камон этмас маҳалда.
Туркистон вилоятининг газети,
1914 йил, № 18, 2 март
ЭСКИ МАКТАБЛАР ХУСУСИДА'
Муаллим бечора азиз фарзандларимизни калтак, 
қамчи йўқ баҳонаси-ла беш-ўн саналар (5—10 йил) ос- 
монга қаратуб, «алиф, бабазер, бебазер», деб шовқин 
қилдириб-қилдириб, бир ҳарф ҳам ўқув-ёзув билдир- 
майинча умрларини барбод қилиб ётмоқға тақвиятгина 
бўладур. Болаларни эски мактаблар ила жамоаларға тақ- 
сим қилиб, келиш-кетиш, калтак ва қамчи масъалала- 
рин ислоҳ қилмоқ-да албатта лозимдур. Лекин ўқулажак 
китоблар — мазкур эски китоблар, ўқулажак домлалари- 
да - эски домлалари, мактаблари-да -эск и ҳашарот уяла- 
ри бўлдуқинда бу масъалалар минг маротабалар ислоҳ 
этилса-да, бекор, беҳудадур.
Агар виждон, инсоф ила муҳокама қилсак, таваққуф- 
сиз ва тараддудсиз эски мактабларимизни асосларидан 
йиқиб, жойларига тартиб ва интизом билган янги усул 
домлаларнинг ҳимоясида бўлган мактаблар вазҳ этмаки 
лозимдур. Эски мактабдорларимизни-да деҳқончилик 
ҳунарларига саҳв этмак мувофиқи ҳақиқатдур. Бу сўзум 1
1 1907 йили «Туркистон вилоятининг газети»да эски мактаблар та- 
рафдори Мулла Ҳусанхўжа эшон билан Исҳоқхон Ибрат ўртасида 
Кескин мунозара бўлиб ўтади. Мулла Ҳусанхўжа домла эски мактаб- 
ларни енгил-елпи ислоҳ қилиш шиори билан чиқади, Ибрат эса эски 
Мактабларни тубдан ўзгартириш, улар ўрнида замон талабларига жа- 
воб берадиган мактаблар очиш тарафдори бўлади. Шу муносабат би- 
лан Ибрат 1907 йилда Мунаввар қорининг таклифига биноан Тош- 
кентга келади, унинг мактабидаги битириш имтиҳонларида қатна- 
шади, олган таассуротларини мақолада баён этади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

жаноби муаллимларга — эски ва янги домлаларимизга 
охирги сўзум.
Мен ўзум ҳам ўзумға қарашлик ўнта-ўн бешта бола- 
ларни эски мактабда ҳеч баҳра топмай, беҳуда юрдуқла- 
рина жоним ачиб, Қозон тарафинда бир муаллим жалб 
эдуб, мактаб қилиб вердим. Мактабнинг кушодиға уч ой 
бўлгани йўқ. Йигирмадан зиёда кичик болалар «алиф 
нима?» деган саволина «калтак» деб жавоб берувчилар 
тамом саводи чиқиб, ҳар нарсани ёзадурғон бўлдилар. Тўрт- 
беш ва етти-саккиз саналар Қўқонға юруб, ҳеч нарса бил- 
маган муллабачалар битамомиҳи арабий муколамаға қодир 
бўлиб, ҳар бир китобларни мутолаа этадургон бўлдилар. 
Шул сабабдин биз кўзумиз ила тажриба қилиб, бул 
ўқутишга тамом ихлос қилдик. Агар Русия илмларини бил- 
мак даркор бўлган ҳолда, ўшал мактабларда Русия муал- 
лимларидин сақлаб, бирор дарс Русия илм ва забонидан 
таълим берилган ҳолда анча нафъ олур эдилар.