Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

билан батаф си л тан и ш ганм ан . Х атто бую к рус олим и
С ергей П авлович Т ол стов н и н г маш ҳур ар х ео л о г и я -эт ­
н ограф ия эк сп ед и ц и я си д а и ш ти рок эт и б , наф ақат У зб е ­
к и с т о н , бал к и бугун ги Т у р к м а н и ст о н ва Қ ор ақ ал -
п оғи стон республикаларига м ан суб ҳудудда ол и б б о р и л -
ган қазиш м аларда и ш ти рок э т и б , маш ҳур уст о зи м н и бу
туп р оқ н и сев и ш и н г, ундаги с о н -с а н о қ с и з оби дал ар н и ,
Х ива, К ўҳна У рганч, Х азорасп каби антик ш аҳарларни
яратган Х оразм халқига абадул -абад хи зм ат қ илиш инг
керак, деган гаплари ҳал и -ҳан уз қулоғимда.
Ш у б о и с д а н бўл са керак Х оразм да бўл и б антик Х и -
ванинг бетак рор гўзал қадим и й кўчаларидан ўтганим да,
харобага айланган К ўҳна У рган чн и нг м уқаддас туп -
роғига қадам таш лаган и м да, Б ер ун и й , а л -Х ор азм и й ,
7

---

А бдулғози , М ун и с Х о р а зм и й , О гаҳий , П авловой М ах­
муд, Ф ер уз юрган кўчалари, таълим олган мадрасалари
ва бу м адрасалар пеш тоқ ига ёзи лган м уқаддас оятларни
кўзойнак тақ и б ўқ иган и м да хаёлим м ени узоқ -узоқ ларга
ол и б кетади. Ёдимга қадим и й Х оразм ш о \и И б н М аъ-
мун п одш охл и к қилган даври да яратилган ва бугунги
тил билан айтилган «академия» д е б аталадиган илм
маскани хақида ўйлаб хайратдан ёқам ни уш лайман. Ахир,
бу ак адем и яда Б ерун ий ва И бн С и н ол ар илмий ан ж у-
манлар о л и б бор и ш ган . Бу ан ж ум ан ларда ўш а давр н и н г
ж у д а кўп у л у г а л л о м а л а р и и ш т и р о к э т г а н . У лар
ф алакиётдан тор ти б ти бби ётгач а, а л -ж а б р и л м и н и н г
мураккаб м уам м оларидан тор ти б к урраизам ин тек и см и