Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

қаланиш , мулкчиликнинг п ай до бўли ш и, м ол-м улк н ин г
анча қисм и а ҳол и н и н г б о й қ исм и да тўпланиш и давлат­
н и ҳукм рон табақаларга хи зм ат қилувчи, ҳатто айрим
ш ахс ёки би р сулола манф аати ф о й д а си га иш лаётган
восита си ф атида н ам оён бўлади.
Д ем а к , давлат ва давлатчилик узок; тарихий давр-
н и н г м аҳсули эк а н , уларни нафақат У збек и стон ёки
Ўрта О си ё м ин тақ аси да, балки ж аҳон тарихи билан
б о ғл и қ ҳолда тадқ и қ қилиш илм ий ж иҳатдан ниҳоятда
муқим аҳамиятга эга. В аҳоланки, давлатни э н г зарур
■Е 
с и ёси й таш килот си ф ати да ю зага келиш и антик за -
м он л ар да бар ч а қ и тъ ал ар да м у л к ч и л и к н и н г п а й д о
бўлиш и ва ш у а со сд а ж ам и ятн и н г табақаланиш и ои л а-
лар, қабилалар, элат ва халқлар ораси даги м ун осабат-
5

---

ларини м уайян тар ти б-қ ои дал ар асо си д а «ҳуқуқийлаш -
тириб» бош қ ариш зарурати асли да и бти дои й ж ам и ят-
лар пайдо бўлиш и билан боғлаш тарихий ҳақиқатга тўғри
келади. Чунки давлатчилик ришталари ж амиятнинг даст­
лабки ва э н г муҳим ҳуж айраси ои ладан б о ш л аб, айрим
*
уруғ ва қабилалар ҳам элатларн и нг ти к лан иш и да ҳал
қилувчи ва бош ом ил уруғ-қаби лач или к м ун осабатлар­
ни ж амоатчилик том он и д ан м уайян тартиб ва ёзи л м а-
ган одат қ он ун -қ ои д ал ар а со си д а ю зага келганлигини
инобатга олиш н иҳоятда зарур. Бундай ф и к р н и тас-
ди кдай ди ган т а р и хи й -эт н огр аф и к м аълумотлар барча
қитъаларда ҳаддан о ш и қ етарли.
Агар А м ерик а қитъасидаги и рок езлар, апачи ва ац -
теклар, Ҳ и н ди стон даги м унда ва драви длар ёки б еп о ён