Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

ва Н и содан топилган П арф ия архиви би лан бирга, Ўрта
О с и ё қ а д и м г и хал қл ар и ё з у в л а р и н и н г т е з т ў л и б
бораётган тарихи хази н аси га муҳим ҳ и сса б ў л и б қ ўш и-
лади . Д ем ак , Х оразм илк ан ти к д а в р д а н о қ кенг тар-
қалган ёзувга эга бўлган, бу эса ун и н г маданий ж иҳатдан
ю қори босқичда турганлигини кўрсатади.
Ш ун дай қ и л и б , кўмиш м а р о си м и би л ан б о ғ л и қ
бўлган и бодат қасри Қ ўйқирилганқалъа қим м атли ва
муҳим м атериалларни асрлар ош а бизгача сак^таб кел­
ган. Бу қалъадаги ҳаёт К ангю й давлати даври да давом
қилиб, Х ор азм н и н г К уш ан и м п ери яси га қўш илиш и б и ­
лан тўхтаб қолади ва к ей и н \е ч ж он л ан м ай ди .
Қ ўйқирилганқалъа атр оф и даги кечки К ангю й ва
ай н и қ са к ейи н ги К уш ан даврига о и д с у гор и ш и н ш о о т -
л ари н и тек ш и ри ш ш уни кўрсатадики, бу даврда и р р и -
гациянинг илгарига нисбатан анча т ор р оқ (рош лар ора-
сидаги м асоф а 10— 15 м етр) ва чуқурроқ магистраллари
билан аж ралиб турувчи анча таком иллаш ган ян ги ти п -
лари вужудга келган. Ш у билан боғли қ ҳолда тақсимлаш
ва суғориш тарм оғи ҳам магистрал каналн и н г ф ақат
би р том он и д ан эм а с, балки иккала т о м о н и д а н , к аналга
нисбатан тўғри бурчак о сти да ўтказилган. С ув оқ им и
қ онунлари тўғрисидаги анча чуқур би лим га а со сл а н -
ган, анча теж ам ли ва мукаммал бўлган б у суғориш
си стем аси ўзи н и н г а со си й хусусиятлари би л ан сувн и
ва қурувчилар м еҳнатин и яна ҳам теж аш и м к он и н и
берган ўрта асрлар суғор и ш с и ст е м а си учун зам и н
ҳози рлади . Бу даврда қадим ги Х оразм давлати анча
қудратли ва ю ксак ривожланган бўли б ҳаётбахш суғориш