Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

н аларн ин г би р и д а топ и лган ҳайкалча усталик би лан
соп ол д ан ясалган б ў л и б , ун да қўлида б ол а уш лаб ўти р-
ган м айм ун тасвирлан ган, бу э с а қадим ги Ҳ и н д и ст о н
санъатини эслатади.
Т асвирий санъат нам уналари и чи да ж и м ж и м ал и о с -
суарийлар алоҳида ўр и н н и эгаллайди. Ю қорида айтга- 
-
4
- 
ним и зд ай , бу даврда бутун Ўрта О си ёда зардуш т д и н и
ривож топган эди . Зардуш т ди н и га б и н о а н , марҳумларни
56

---

ерга кўмиш , сувга таш лаш гуноҳ д е б ҳи соблаб ж асадни ё
куйдирганлар, ёки гушт ва тер и си н и йиртқич \а й в о н
ва қушларга е д и р и б , суякларини м ахсус соп ол куги
(оссуар и й )л ар га со л и б м ахсус би н ол ар да сақлаганлар.
Х о р а зм н и н г Қ ўйқирилганқалъа теварагида кўп уч ­
рай ди ган оссуар и й л ар ў зи н и н г хи лм а-хи лли ги би лан
аж ралиб туради. Бу оссуарийлар қопқоқларининг кўпчи-
л и гида ҳайкалчалар қилинган. Қ ўйқирилганқалъадан
тахм инан би р ярим чақирим ш и м олда қум тепалар о р а­
с и д а топ и л ган квадрат ш аклидаги о с су а р и й л а р н и н г
қ опқоғидаги ч ор дон а қури б ўтирган эр к ак н и н г ҳ а й ка­
л и ж уда а ж ой и бди р . Ш ун и си қ изиқки, калта м ўйловли,
со қ о л и хоразм ча қ и л и б куй ил ган, к ий и м и н ақш дор
қ илиб тўқ и л и б, камари учида қўй б о ш и н и тасвирловчи
б езак борли ги ҳайкалда к ўр и н и б тур и бди . О ссуари йлар
ичида отга ўхш атиб қилинганлари ҳам учрайди.
Қ алъалиқирда сўнгги йилларда топ и лган қ ум тош -
д а н , л ой дан ва алебастрдан , ш ун и н гдек соп ол д ан ясал­
ган турли типдаги оссуар и й л ар и чи дан ю здан ор ти қ