Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

д а ю ксак м аданият яратган хоразм ли клар ни н г тарихи
би лан узвий боғл и қ бўлган. Ж ам ият тар ихи н ин г ҳар
би р б осқ и ч и айрим халқ ва элатлар ўзига хос м оддий
ва маънавий маданияти зам и ни да муайян қ он ун -қ ои д а-
лар ти зи м и н и , ои лавий ва и ж тим ои й гурмуш, ypфJOдaт
ва р асм -удум лар тар ти бин и иш лаб чиққанлар. Ў збек
халқ ин и н г н иҳоятда хи лм а-хи л ва ран г-бар ан г тарихий
м ер о си н и н г таркибий қ и см и ҳи собланган кўҳна Х о ­
разм ҳам ж аҳон ц и в и ли зан и яси га зўр ҳи сса қўшган
қадим ий давлатлардан би ри бўлган.
К ўп йиллик тар и хи й -ар хеол оги к ва этн огр аф и к и з-
л аниш лар туф айли А м у ва С и р ҳавзаларида каш ф эти л-
ган оби даларн и ўрганиш натиж асида тўпланган м ате-
риаллар, бизгача ет и б келган битиклар ва ёзм а м ан ­
баълар а со си д а асли Х оразм давлатчилик риш талари
б р о н за (ж ез) даври га, яъни эр ам и здан аввалги III—II
м ин г йилликларга б ор ади , д е б ф араз қилиш га им кон
беради . М аш ҳур с и й м о Б ерун ий асарлари, «Авесто» ва
бош қ а манбаъларга қараганда б у ерда илк давлат а ф с о ­
навий си ёвуш ий лар сулоласи даври дан , яъни уч м инг
йиллар м уқаддам п ай до бўлган. А м м о м азкур давлат
ти зи м и м улкчиликнинг ю зага келиш и , и бти дои й ж а-
миятда табақаланиш н ати ж аси да соц иал тен гсизлик ту­
ф айли патриархал ти п и даги ўзига х о с ш арқона давлат­
чилик ш акллана бош лай ди.
Ш уни алоҳида қ айд қилиш л ози м ки Х оразм да Бую к
Х оразм шоҳлар им п ери яси ни н г охиригача икки м инг йил
давомида фақат иккита сулола—сиёвушлар ва африғийлар
ҳук м ронлик қилган давр ж аҳон тарихида кам учрайди-
139

---