Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

Европа ва Ш арқ би л а н , С и б и р ва Ж анубдаги ю ксак
м аданият м арказлари билан алоқ адор бўлган. Бу ерда
ж аҳон м аданият марказлари Қ ор аден ги з б ўй и , К рит-
м икен (э л л и н ), М охен д ж ар о (Ш и м ол и й Ҳ и н д и с т о н ,
А ф ғон и стон ва Ж ан уби й -Ш арқ и й Э р он ) ва Х итой қади-
, 
м ий м аданиятлари чатиш иб кетган. Ғарб ва Ш арқни
боғл аб турган икки бую к сув магистрали А м у ва С и р -
дар ё б ўй л аб, Қ изил ва Қ орақум сахролари , С ултон
Увайс тоғ тизмалари этаклаб ўтган карвон йўллари Ўрта
О с и ё д а , ж у м л а д а н Х о р а зм д а , қ а д и м и й да в р л а р д а н
деҳқ он ч и л и к ва ҳун арм ан дч и л и к н и н г ри вож лан и ш и да,
илк давлатлар ва ш аҳарларнинг п ай до бўл и ш и да, ц и-
ви ли зац ияни ю ксали ш и да муҳим ом ил бўл и б хизм ат
қилган.
Археологлар каш ф этган ибтидоий маконлардан Кал-
там и н ор , С увёрған, Т о за б о ғёп ва А м и р о б о д м адани ят­
лари би ри н кетин алм аш иниб эрам и здан аввалги I минг
йилликларга келиб Х оразм да антик давлатларнинг пайдо
бўли ш ига зам ин яратган. Биринчи ж аҳон д и н и зар-
дўш ти й ли кн и нг ватан и ҳисобланган К ўҳна Х оразм Ўрта
О си ё халкдари билан наф ақат и қ т и со д и й -си ёс и й , бал­
ки маънавий ж иҳатдан ҳам ўзар о яқин алоқада бўлган-
►
 
л и ги н и тасди к дай ди . О лд О си ёда эр ам и здан аввалги I
м и н г йиллик ўрталарида ю зага келган яҳудийлар д и н и
и удаизм ва хр и сти ан л и к н и н г ақидаларига таъсир қил-
ган оташ парастлик калим аси А весто ғоялари мазкур
137

---

ди н л ар н и н г м уқаддас китобларида ўз и ф о д а си н и т о п ­