Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

ривоятига б и н о а н , Ч и н ги зхон ш айхдан Урганч қамал-
д а бўлганда ш аҳарни тарк қили ш и н и таклиф этганда
К убро унга ж авобан ўз ватандош лари билан яхш и -ём он
кунларда так ди ри ни бирга кўраж агини ай ти б, таклиф -
ни рад қилган. В. В. Бартольд Ч и н ги зхон н и н г «олий
жаноблигига» шубҳа билдириб, Н аж м иддиннинг ҳақиқий
ватанпарварлиги чинлигига иш онган.
Халқ орасида тарқалган ривоятларга қараганда (улар
ёзм а м анбалардаги ҳикояларга ҳам тўғри к ел ади ), п о й ­
тахт қамал қ илинганда, хоразм ш охдар сар ой и ва ам ал-
дорлари ш аҳарни таш лаб қочганда, К убро х^м оячилар
би лан бирга қўлга қурол о л и б ж анг қилган. А раб м уал­
ли ф ларидан тарихчи А бу С аодат А бдуллаҳ ал-Я м ани
ал -Я ф и и ҳикоя қилади: Н аж м и дди н ш айх Абул Ҳ асан
И см ои л а л -Қ а ср и н и н г ш огирди и здош и бўлган, М акка
ва бош қ а м усулм он ш аҳарларига борган ва таникди
сўф и й алломалари би лан м улоқотда бўлган. А сли К у б ­
ро д о и м о Х оразм (У рганчда) исти қом ат қилган. М ўгул-
лар Урганчни қамал қилганда саф дош лар и ва дўсту
би родарлари га ш аҳарни тарк қ и л м асл и к н и қатъиян
маслаҳат бери б, ўзи ш айх л и боси н и кийиб камар боглаб,
қуролланиб қалъа м удоф ааси га чиқиб кетган. Ж ангда
ҳалок бўлган ш айхни калласини танидан ж уда қилган-
да, гўё у калласини қўлга о л и б , уни б о ш и н и кесган
мўғул саркардаси ўғлининг сочига қаттиқ ёпиш ган ҳолда
ўлган. У н и н г ж асади н и калласи би л ан ўз талабалари
ўқитган рабатнинг хон асига даф н қилганлар. Бош қа
би р ривоятда ш айх камон ўқи би лан яраланганда, ўқни
қўли билан ол и б о см он га ирғитган ва Оллоҳга м урож а-
ат қилиб халок бўлган. А м м о ўли м и дан олди н еттита