Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

Muammoli 
vaziyatlar yaratish 
qoidalari 
 
Masalani savol yoki 
topshiriq shaklida 
taklif etish
 
Vazifani bajarishda 
ta’lim oluvchi 
o‘zlashtirilishi kerak 
bo‘lgan yangi 
bilimlar yoki 
harakatlarni “kashf 
etishi”
 
Ta’lim oluvchilarga taklif etiladigan 
muammoli vazifa uning intellektual 
imkoniyatlariga mos kelishi 
 
Masala ta’lim 
oluvchining bilim 
va ko’nikmalariga 
asoslanishi
 
Ta’lim oluvchilarning 
muammoli masalalar 
echish yo‘li bilan yangi 
bilimlarni o‘zlashtirish 
jarayoniga o‘qituvchi 
doimo bevosita rahbarlik 
qilishi
 
Muammoli vazifa 
o‘zlashtirilishi lozim 
bo‘lgan o‘quv 
materialidan oldin 
berilishi
 

---

 
156 

 
har  xil  muammoli  vaziyatlar  uchun  xos  bo‘lgan  didaktik  funksiyalarni 
farq qilish kerak: mavzuni o‘rganish boshida hosil qilinadigan birinchi muammoli 
vaziyat  ta’lim  oluvchilarda  o‘rganilayotgan  umumiy  qonuniyatni  o‘zlashtirish 
uchun  ehtiyoj  uyg‘otishi  darkor;  shundan  keyingi  aniq  muammoli  vaziyatlar 
tizimining hammasi shu asosiy masalani ochishga xizmat qiladi; 

 
muammoli  vaziyatlar  sharoitida  o‘qituvchi  bayon  etadigan  o‘quv 
materialini  va  ta’lim  oluvchilar  mustaqil  o‘zlashtiradigan  materialni  aniqlashga 
differensiallangan  tarzda  yondoshish  kerak;  bir  darsning  o‘zida,  odatda,  ikkala 
tipdagi materialdan foydalaniladi. 
Muammoli vaziyat yaratish usullari: 

 
o‘qituvchi  ta’lim  oluvchilarda  dars  mavzusi  bilan  bog‘liq  ziddiyatli  holatni 
tushuntiradi va uni yechish yo‘lini topishni taklif qiladi; 

 
bir masalaga doir turli nuqtai-nazarlarni bayon qiladi; 
Muammoli vaziyatlarni hal etish darajalari: 

 
o‘qituvchi muammoni qo‘yadi va o‘zi yechadi; 

 
o‘qituvchi  muammoni  qo‘yadi  va  uning  yechimini  ta’lim  oluvchilar  bilan 
birgalikda topadi; 

 
ta’lim  oluvchilarning  o‘zlari  muammoni  qo‘yadilar  va  uning  yechimini 
topadilar. 
Muammoli vaziyatni yechishda qo‘llaniladigan usullar: 

 
muammoni turli nuqtai-nazardan o‘rganish, tahlil qilish; 

 
solishtirish, umumlashtirish;   faktlarni aniqlash va qiyoslash; 

 
vaziyatga bog‘liq xulosalar chiqarish; 

 
ta’lim oluvchilarning o‘zlari aniq savollar qo‘yishi va boshqalar