Исломий молия тарихи исломий ва анъанавий молиялаштириш ўртасидаги тафовут

Истисноъ – икки томон: сотувчи ва харидор ўртасидаги олди-сотди шартномаси бўлиб, унга кўра харидор буюртма бўйича қурилиши ёки тайёрланиши лозим бўлган мавжуд бўлмаган товарни сотиб олишга розилик билдиради. Мазкур шартнома бўйича ҳисоб-китоблар ўрнатилган баҳо бўйича келишув тузилган санада амалга оширилади, тўловлар эса олдиндан келишилган вақт оралиғида лойиҳа давомида ва унинг якунида амалга оширилади.


Сукук – қарзга асосланган молиялаштиришнинг кенг қўлланадиган воситаларидан бири ҳисобланади. AAOIFI нинг халқаро стандартларига кўра, сукук – бир хил қийматдаги сертификатлар бўлиб, маълум бир инвестицион фаолият ёки маълум бир лойиҳадаги активларга, уларни натурада ажратиш имкониятисиз эгалик ҳуқуқи, хизматлардан фойдаланиш ҳуқуқи, моддий активларга эгалик ва фойдаланиш ҳуқуқига улушни ўзида акс эттиради. Амалиётда мана шундай ҳуқуқ, сукук эмиссиясини амалга ошириш мақсадлари учун олинган маблағлар ишлатилгач ва обуна якунлангач ҳамда сукук қиймати олингач, амалга оширилади.


Секьюритизация – активлар билан таъминланган ҳамда барқарор пул оқимларини ҳаракатга келтирувчи қимматли қоғозларни чиқариш йўли билан молиялаштириш маблағларини жалб этиш шаклларидан бирини англатувчи молиявий термин.

Сукукнинг мақсади – қайтаришлилик ва тўловлилик асосида инвесторлар маблағини лойиҳани молиялаштириш учун жалб этишдир. Сукукни чиқариш шундай тартибга солиниши лозимки, бир тарафдан, инвесторларни ҳимоя қилиш ва уларга қўйилмаларнинг мақбул даромадлилигини таъминлаш ва иккинчи томондан – шариат талабларини қондириш имконияти бўлади.

Қуйида сукукнинг кенг тарқалган шаклларини келтириб ўтамиз:

– сукук ал-музорабада – SPV ва қарздор шерикчилик иштирокчилари бўладилар. Инвесторларнинг ҳуқуқлари пай инвестиция фондлари эгалари ҳуқуқлари билан тенгдир. Ушбу таркиб кўп сонли майда инвесторларнинг маблағларини жалб этиш учун ишлатилади;
– сукук ал-мушоракада – SPV ва қарздор шерикчилик иштирокчилари бўладилар. Сукук ал-музорабадан фарқли ҳолда, инвесторлар шерикчилик ишларини бошқаришда қатнашиш имкониятига эгадирлар;