Исломда мерос ва унинг тақсимоти

ВА МАСАЛАНИНГ АСЛИ 
Қуръонда зикр қилинган фарз улушлар икки навга 
бўлинади:
1. Ярим 1/2, тўртдан бир 1/4, саккиздан бир 1/8.
2. Учдан икки 2/3, учдан бир 1/3 ва олтидан бир 1/6.
Тақсимотда ушбу улушлардан бири ёлғиз ўзи келса, 
масаланинг асли унинг махражи бўлади. Масалан тақсимотда 
тўртдан бир 1/4 улуш келган бўлса, масаланинг асли тўрт 
бўлади. Мисол: бир киши вафот этиб, ўзидан хотини ва 
туғишган укасини қолдирди. Хотинга тўртдан бир 1/4, 
туғишган укага қолган мерос. Ушбу ҳолатда масаланинг асли 
4 бўлади. 

---

www.madrasa.uz
 
95 
Тақсимотда ушбу улушлардан иккитаси ёки учтаси 
келиб, уларнинг барчаси юқорида айтиб ўтилган икки 
навнинг бир навидан бўлса, тақсимотдаги энг катта махраж 
сон масаланинг асли бўлади. Мисол: бир аёл вафот этиб 
ўзидан онасини, она бир синглисини ва икки қизини 
қолдирди. Онага олтидан бир 1/6, она бир сингилга олтидан 
бир 1/6, икки қизга 2/3 улуш. Ушбу ҳолатда масаланинг асли 
6 бўлади.
Қачонки тақсимотда аввалги навдан ҳисобланган ярим 
1/2 иккинчи навдагиларнинг барчаси ёки бир қисми ила 
келган бўлса, масаланинг асли 6 бўлади. Мисол: бир киши 
вафот топиб, ўзидан онасини, ўғлининг қизини ва икки она 
бир акасини қолдирди. Онага олтидан бир 1/6, ўғилнинг 
қизига ярим 1/2, икки она бир акага учдан бир 1/3. Ушбу 
ҳолатда масаланинг асли 6 бўлади.
Қачонки тақсимотда аввалги навдан ҳисобланган 
тўртдан бир 1/4 иккинчи навдагиларнинг барчаси ёки бир 
қисми ила келган бўлса, масаланинг асли 12 бўлади. Мисол: 
бир киши вафот топиб, ўзидан хотинини, онасини ва икки 
туғишган синглисини қолдирди. Хотинга тўртдан бир 1/4, 
онага олтидан бир 1/6, икки туғишган сингилга учдан икки 
2/3. Ушбу ҳолатда масаланинг асли 12 бўлади.
Қачонки тақсимотда аввалги навдан ҳисобланган 
саккиздан бир 1/8 иккинчи навдагиларнинг барчаси ёки бир 
қисми ила келган бўлса, масаланинг асли 24 бўлади. Мисол: 
бир киши вафот этиб, ўзидан хотини, икки қизи ва онасини 
қолдирди. Хотинга саккиздан бир 1/8, икки қизга учдан икки 

---