Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
77 
тақсимотда отанинг отаси билан туғишган ёки ота бир опа-
сингиллар мавжуд бўлсалар, отанинг отасининг улушини 
камайтиришда иштирок этадилар ва меросдан насибадор 
бўладилар. 
Агар тақсимотда она бир ака-ука ва опа-сингиллар 
бўлсалар, 
улар 
ҳам 
отанинг 
отасининг 
улушини 
камайтиришда ҳисобга олинадилар. Отанинг отаси ўз 
улушини олиб бўлгач, улар меросдан насибадор бўлсалар, 
улуш оладилар. Насибадаор бўлмасалар, яъни туғишган ёки 
ота бир ака-ука ва опа-сингиллар тарафидан ҳажб қилинсалар, 
улуш 
олмайдилар. 
(“Далилул-вуррос” 
Низомиддин 
Киронавий). 
Мисол: бир аёл вафот топиб, ўзидан эрини, отасининг 
отасини ва туғишган укасини қолдирди. Эрга ярим 1/2, 
отасининг отаси ва туғишган ука қолган тарикани муқосама 
қиладилар, яъни тенг бўлишиб оладилар. Зеро, отанинг отаси 
учун қолган тариканинг 1/3 ни олишдан кўра ёки умумий 
тариканинг 1/6 ни олишдан кўра, муқосама қилган яхшироқ. 
Мисол: бир киши вафот топиб, ўзидан онасини, 
отасининг отасини ва иккитадан туғишган ака-ука ва опа-
сингиллар қолдирди. Онага олтидан бир 1/6, отанинг отасига 
онадан ортган тариканинг учдан бир 1/3 и, қолган тарикани 
туғишган ака-ука ва опа-сингиллар бир эркакка икки аёл 
улуши қоидасига мувофиқ бўлиб оладилар. Ушбу масалада 
отанинг отаси учун онадан ортган тариканинг учдан бир 1/3 
ини олиш муқосамадан кўра яхшироқдир. 

---

www.madrasa.uz
 
78 
ОНАНИНГ ОНАСИНИНГ ЁКИ ОТАНИНГ 
ОНАСИНИНГ ҚАНЧА ЮҚОРИЛАСА ҲАМ 
МЕРОСДАГИ ҲОЛАТЛАРИ 
 
Бунда онанинг отасининг онаси ва отанинг онасининг 
отасининг онаси ушбу тоифага кирмайди. Улар “завул-
арҳом”лардандир. 
Онанинг онасининг ёки отанинг онасининг қанча 
юқориласа ҳам меросда қуйидаги ҳолатлари бор: 
- Она бўлмаганда онанинг онаси ёки отанинг онаси 
олтидан бир 1/6 улуш олади. Агар ушбу кўринишдаги оналар 
бир даражада икки нафар бўлса, улар олтидан бир 1/6 ни тенг 
тақсимлаб 
оладилар. 
Онанинг 
пастдагиси 
онанинг 
баланддагисини ҳажб қилади.
- Она мавжуд бўлганда онанинг онаси ҳам, отанинг 
онаси ҳам ҳажб бўлади. Маййитнинг отаси мавжуд бўлганда 
отанинг онаси ҳажб бўлади. Онанинг онаси ота тарафидан 
ҳажб қилинмайди. 
- Тақсимотда отанинг отаси бўлса, у фақат ўзи 
тарафидан юқорида бўлган онани ҳажб қилади, ота 
тарафидаги онани, у қанча юқориласа ҳам ҳажб қилмайди. 
Зеро, ота тарафидаги она отанинг отасига қон қариндош эмас. 
Бунга бир кишидан отасининг отаси ва отасининг онасининг 
онаси қолган ҳолат мисол бўлади. 
- Яқинроқ она узоқроқ онани ҳажб қилади. Бунда ҳажб 
қилувчи она мерос оладими, йўқми фарқи йўқ. Бунга ота 
мавжуд бўлган ҳолида отанинг онаси онанинг онасининг 

---