Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
35 
Иккинчи шарт: у билан опаси ёки синглиси бўлмаслиги 
керак. Зеро, оятга мувофиқ қизлар икки ва ундан кўпроқ 
бўлсалар учдан икки 2/3 улушни тенг бўлиб оладилар. 
Қиз ярим 1/2 олишига далил:
ِْن إَف
ِِ
ًِ اَا نَِّننك
ِ
ِْن إَوَِكَرَ تِاَمِاَثنلن ثَِّننهَلَ فِ ْنَِ تَِْ ثاَِقْوَ ف
ِِ
ِنفْص ِِلاِاَهَلَ فًِةَد حاَوِْتَناَك
 
“Агар улар иккитадан кўп (аёл) бўлсалар, уларга у 
(ота) қолдирганнинг учдан иккиси. Агар қиз битта бўлса, 
унга ярми” (Нисо сураси, 11 оят). 
Мисол: бир аёл вафот этди ва ундан эри, отаси ва қизи 
қолди. Эрга тўрдан бир 1/4. Зеро, хотиндан бир қиз қолган. 
Қизга улушини камайтирувчи эркак меросхўр ва улушини 
бўлишувчи аёл шерик бўлмагани учун ярим 1/2. Отага 
олтидан бир 1/6 фарз улуш ва қолгани асабалик жиҳатидан. 
Масаланинг асли 24 
Эр 
саккиздан бир 1/8 3 та улуш
Қиз 
ярим 1/2 
12 та улуш
Ота 
олтидан бир фарз 
улуш ва қолгани 
асабалик 
жиҳатидан 
6 та фарз улуш + 3 
та улуш асабалик 
жиҳатидан = 9 

---

www.madrasa.uz
 
36 
3. Ўғилнинг қизи. Ўғил қанча пастласа ҳам ўғилнинг 
қизи учта шарт юзага келганда ярим 1/2 олади.
Биринчи шарт: ака-укаси ва мерос олишда ўша қизнинг 
даражасида бўлган амакисининг ўғли каби унинг улушини 
камайтирувчи эркак меросхўр мавжуд бўлмаслиги.
Иккинчи шарт: опа-сингили ва мерос олишда ўша 
қизнинг даражасида бўлган амакисининг қизи каби улушини 
бўлишувчи аёл шерик мавжуд бўлмаслиги.
Учинчи шарт: ундан мерос олишда устунроқ турувчи 
бўлган меросхўрнинг фарзандларидан бирортаси бўлмаслиги. 
Агар ўша қиз билан ундан мерос олишда устунроқ турувчи 
бўлган меросхўрлардан бири бўлиб у эркак бўлса, ўғилнинг 
қизини ҳажб қилади. Агар аёл бўлса, ўша аёл ярим 1/2, 
ўғилнинг қизи эса олтидан бир 1/6 олади. Икковининг 
улушини бир-бирига қўшганда учдан икки 2/3 бўлади. 
Агар ундан мерос олишда устунроқ турувчи бўлган 
меросхўрнинг битта ва ундан кўп ўғил ёки биттадан кўп қиз 
фарзандлари бўлса, ўғилнинг қизи ҳеч нарса олмайди.
Аммо, мерос олишда устунроқ турувчи бўлган 
меросхўрнинг биттадан кўп қизи бўлганида, ўғилнинг қизи 
билан бирга ёки ундан пастроқда турувчи ва уни ўзи билан 
бирга асабага айлантирувчи ўғилнинг ўғли бўлса, ўғилнинг 
қизи ўғилнинг ўғли билан асаба бўлиб мерос олади.
Ўғилнинг қизи ярим 1/2 олишига далил - ижмоъдир. 
Уламолар ўғилнинг фарзанди ўғил бўладими, қиз бўладими 
мерос олишда, ҳажбда, асабаликда фарзанднинг ўрнини 

---