Исломда мерос ва унинг тақсимоти

Мерос олишнинг учинчи сабаби “вало”дир. Вало 
деганда қулликдан озод қилиш ила вужудга келувчи ҳукмий 
қаробат тушунилади. Буни яна “ҳукмий насаб” деб ҳам 
атайдилар. Хожа ўз қулини озод қилгач, ўша хожа унга 
меросхўр бўлади.
Бир киши вафот этса ва унинг бир вақтлар уни озод 
қилган хожаси, яъни мавлосидан бошқа ҳеч кими бўлмаса, у 
қолдирган мерос ўша хожага бўлади. 
Вало сабабидан меросхўр бўлишга қуйидаги икки ҳадис 
далил бўлади:
ِ ْنَع
َِةَش ئاَع
ِ
َِّلَصِ ِ بَِّلاِ نَعِاَهْ َِعِناللهَِي ضَر
َِلاَقَِْمَّلَسَوِ هْيَلَعِناللهِى
:ِ
َِلَْوْلاِاََّنَّ إ
َِقَتْعَأِ ْنَم لِن 
(ِ.
ِهاور
يراخبلا
)
 
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жория Барира 
ҳақида: “Вало (ҳукмий қариндошлик) озод қилган кишига 
бўлади” дедилар. (Бухорий ривояти). 
Бошқа ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам 
қуйидагича марҳамат қилганлар: 

---

www.madrasa.uz
 
15 
ِ ْنَع
ِ نْواِ اللهِ دْبَع
َِرَمنع
ِ
ِنهَِْعِناللهَِي ضَر
ِ
ِ ِ بَِّلاِ نَع
َِّلَص
ِى
َِلاَقَِْمَّلَسَوِ هْيَلَعِنالله
:ِ
َِلَْوْلا
ِن 
ِ ةَمْحَلَكِ ٌةَمَْلَ
ِ بَاَِّلا
(ِ.
نابحِنواوِيعفاشلاِهاور
) 
 
“Вало (ҳукмий қариндошлик) насаб каби бир парча 
этдир” (Шофеъий ва Ибн Ҳиббон ривоятлари). 
Валода фақат озод қилган тараф меросхўр бўлади. Озод 
қилинган тараф меросхўр бўла олмайди. Зеро, озод қилиш, 
бошқача қилиб айтганда ҳаётга қайтадан келтириш, озод 
қилган тарафдан содир бўлади.