Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali «konchilik ishi» kafedrasi

Portlatilgan о‘zaro bog‘liq qoyali va yarim qoyali tog‘ jinslari – о‘zaro tortish kuchlari ta’sirida katta bо‘lak tog‘ jinslari portlatilgandan keyin ham ba’zi darzliklar hosil qilsada butunligini saqlab qoladi. О‘rtacha chiziqli о‘lchamlari 1 m ni tashkil qiladi.

Yirik portlatilgan tog‘ jinslari – portlatilgan muhitda siqilib turgan oarlari ochiq katta va kichik bо‘laklar. Saqlanib qolgan tabiiy darzliklar tortishish kuchlari mavjud bо‘ladi (eng yirik bо‘laklar 1-1.5 m).

Mayda portlatilgan tog‘ jinslari bо‘laklar orasida bо‘shliqlar mavjudligi bilan belgilanadi (eng katta bо‘laklar 0.6-0.7 m).

Qayta maydalangan tog‘ jinslari (razdroblenniye) - qо‘shimcha tarzda maydalangan (0.2 m gacha).

Qayta maydalangan mayda tog‘ jinslari (melkorazdroblenniye) – maydalangandan keyin elangan zarralar о‘lchami 0.1 m gacha bо‘ladi va sochma jinslar qatoriga kiradi.

Yumshatilgan yumshoq tog‘ jinslari – tabiiy tortishishligi yо‘qoladi va bunday tog‘ jinslarining ishqalanish va tortishish kuchlari о‘zgaruvchan bо‘ladi.



Tog‘ jinslarining mexaniq va kon-texnologik kо‘rsatkichlari..
Kon massividigi tog‘ jinslarining xususiyatlaridan yumshatilgan tog‘ jinslari xususiyatlari farq qiladi.
Yumshatilgan tog‘ jinslarigagina xos bо‘lgan ba’zi fizika-texnik xususiyatlarini kо‘rib chiqamiz.
Tо‘kma zichlik ρ_n (nasipnaya plotnost) – tо‘kilgan yumshatilgan tog‘ jinsining birlik hajmdagi og‘irligi:
ρ_n = M/V_r (4.1)
Tо‘kma zichlik ρ_n har doim hajmiy og‘irlikdan ρ (obyemnaya massa) kichik bо‘ladi (ba’zi massivdagi birlamchi parchalangan va yuqori g‘ovaklikka ega tog‘ jinslaridan tashqari):
ρ_{n =} ρ/k_r, kg/m³ (4.2)