Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «elektronika va avtomatika» fakulteti «ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi

Xususiyatlari: Bu sarf o'lchagichlarning ishlash usuli quvurda moddaning oqim yo'lida o'rnatilgan qandaydir toraytirish qurilmasi yordamida hosil qilinadigan bosimlar farqini o'lchashga asoslangan bo'lib, suyuqliklar, gazlar (bug'lar) ning sarfini o'lchash vositasi sifatida keng tarqalgan. Toraytirgichlar sifatida asosan standart diafragmalar, soplolar hamda boshqa soplolari ishlatiladi.

Bosim kamayishi o‟zgarmas sarf o‟lchagichlar – rotametrlar tajriba sharoitlarida va sanoatda keng ishlatilib, toza va oz miqdorda ifloslangan bir jinsli suyuqlik va gazlarning ravon o‟zgaruvchi hajmli sarfini o‟lchashga mo‟ljallangan (Davlat standart 13045-67). Bular gaztahlillovchi va boshqa asboblarda sarf indikatori sifatida ham ishlatiladi.

^Q m ax		10
^Q m in	1

Asbobning ishlash prinsipi o‟lchanayotgan muhit oqimining pastdan yuqoriga o‟tishida konik naycha ichiga joylashgan qalqovichning vertikal siljishiga asoslangan. Qalqovichning holati o‟zgarishi bilan qalqovich va konik naychaning ichki devorlari orasidagi o‟tish kesimi o‟zgaradi, natijada o‟tish kesimidagi oqimning tezligi o‟zgarmaydi. Bosimlar farqi qalqovich ko‟ndalang kesimi yuzining birligidagi massaga tenglashguncha qalqovich harakatda bo‟ladi. Berilgan muhitning har bir sarf kattaligiga qalqovichning muayyan holati mos keladi. Rotametrlar bosim farqi o‟zgaruvchan sarf o‟lchagichlarga nisbatan bir qator afzalliklarga ega: rotametrlarning shaklallari teng bo‟linmali bo‟lib, uncha katta bo‟lmagan sarflarni o‟lchashga imkon beradi; bosimning yo‟qotilishi kichik va u sarf kattaligiga bog‟liq emas, rotametrlarning o‟lchash diapazoni katta:

Asbobning o‟lchash qismi vertikal joylashgan konik naycha va qalqovichdan iborat. Konik naychadagi xalqaning kesim yuzi balandlikka proporsional o‟zgaradi. Pastdan

yuqoriga o‟tadigan suyuqlik yoki gaz oqimi qalqovichga kursatilgan kuchlar muvozanatlashguncha uni yuqori ko‟taradi. Kuchlar muvozanatlashganda qalqovich ma„lum balandlikda to‟xtaydi, bu esa sarf miqdorini ko‟rsatadi. Qalqovichning ish holatidagi, ya„ni o‟lchanayotgan muhitga batamom cho‟kkan paytdagi og‟irligi

Bundan tashqari, qurilmalar har birining maqsadini hisobga olgan holda bir necha turlarga bo‘linishi mumkin:

• 
  Ko‘rsatgichli;
  
• 
  O‘zi yozar;
  
• 
  Signal beruvchi.
  

Qurilmalarning tasnifiga ta'sir qiluvchi boshqa omillar ham mavjud.