Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «elektronika va avtomatika» fakulteti «ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi

Eng yaxshi modellar

Bugungi kunda manometr tipidagi termometrlarning xilma-xilligi mavjud. Ular maqsadga, shuningdek texnik xususiyatlarga qarab tanlanishi kerak. Biroq, eng yaxshi modellarni ajratib ko‘rsatish mumkin. Agar gazni o‘lchash moslamalari haqida gapiradigan bo‘lsak, unda quyidagilarga avzalliklar bo‘lishi kerak:

• 
  ko‘rsatuvchi: TGP-100-M1;
  
• 
  o‘ziyozar: TG2S-711M1, TG2S-712M1, TGS-711M1, TGS-712M1;
  
• 
  Signal beruvchi: TGP-100Ek-M1, TGP-16SgVzT4, TGP-160SgUKHL4, TGP-100Ek, TM-2030Sg-1.
  

Kondensatsion termometrlari uchun quyidagi modellar alohida e'tiborga loyiqdir:

• 
  Signal beruvchi: TKP-100Ek, TM-2030Sg-2, TKP-16SgVzT4, TKP-160Sg-M2-UHL2, TKP-160SgUHL4, TKP-100Ek-M1, TKP-160Sg-M3;
  
• 
  ko‘rsatuvchi: TKP-60 / 3M2, TKP-100S, TKP-60 / 3M, TKP-100-M1, TKP-60S.
  

O‘lchov termometrlarining eng mashhur va tasdiqlangan modellaridan tashqari, ushbu qurilmalarning eng yaxshi ishlab chiqaruvchisini ta'kidlash kerak. Shunday qilib, Wika tomonidan ishlab chiqarilgan qurilmalar katta talabga ega. Ushbu markaning termometrlarini har bir ixtisoslashgan do‘konda topish mumkin.

II BOB. TEKSHIRISH USULLARI VA XATOLIKLARI

2.1. Tekshirish usuli

Manometrik turdagi termometrlarni tekshirish akkreditatsiyaga ega bo‘lgan maxsus laboratoriyalar tomonidan Gost 8.305-78 talablariga muvofiq amalga oshiriladi. Buning uchun qurilma termostatlarda yig'iladigan mos yozuvlar termometridan foydalaning. Shuni ta'kidlash kerakki, tekshirishda termostatdagi termal silindrning butun uzunligi bo‘ylab bir xil haroratni ta'minlash zarurati tufayli qiyinchiliklar bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, standart bo‘lmagan strukturaning termometrlarini, ma'lum bir foydalanish sohasini, kengaytirilgan uzunligini yoki maxsus maqsadga ega bo‘lgan asboblarni tekshirishda alohida tekshirish usuli ishlab chiqiladi.

Tekshiruv davomida jadvalda ko‘rsatilgan operatsiyalar bajarilishi kerak

Operatsiya nomi	Standart raqamlar punkti	Operatsiyani bajarish majburiyati
		ishlab chiqarish va ta'mirlash	foydalanish va saqlash
Tashqi tekshirish	6.1	Ha	Ha
Metrologik parametrlarni aniqlash	6.2
Elektrdan himoyalanganligini tekshirish	6.2.1	Ha (ishlab chiqarishdan chiqarilganda va elektr zanjirlarini ta'mirlashdan keyin)	Yuq
Himoya qarshiligini aniqlash	6.2.2	Ha	Yuq
O‘ziyozar qurilmani tekshirish	6.2.3	Ha	Ha
Diogramma qog'ozining xatosini aniqlash	6.2.4	Ha	Ha
Ko‘rsatish, yozib olish va chiqish signallarining asosiy xatolarini aniqlash	6.2.5	Ha	Ha
Chiqish signallarining ko‘rsatkichlari, yozuvlari va qiymatlarining o‘zgarishini aniqlash	6.2.6	Ha	Ha
Signal moslamasining xatosi va o‘zgarishini aniqlash	6.2.7	Ha	Ha

2.2. Tekshirish vositalari

Tekshiruvni o‘tkazishda quyida ko‘rsatilgan vositalardan foydalanish kerak:

Namunaviy qiyoslash vositalari:

GOST 8.080-80 bo‘yicha metrologik parametrlarga ega bo‘lgan namunaviy simob shisha termometrlari 2 va 3-chi razryadlar, TR1, TR2, tr3 turlari, 0-300 ° C o‘lchov diapazoni, o‘lchov diapazoni 243,15-273,15 K, GOST 8.079-80 bo‘yicha metrologik parametrlar bilan;

GOST 8.079-80 bo‘yicha metrologik parametrlarga ega bo‘lgan namunadagi miskonstantan termoelektrik termometr 2-razryad, o‘lchov oralig'i 73,15-273,15 K;

GOST 8.080-80 bo‘yicha metrologik parametrlar bilan 0-630, 74 °C o‘lchov oralig'i, PTS-10 turi, 2-razryadning namunaviy platina qarshilik termometrlari;

namunaviy platinorodium-3-toifali platina termoelektrik termometr, PPO turi, o‘lchash diapazoni 300-1200 °C metrologik parametrlar bo‘yicha GOST 8.080-80;

p-331 tipidagi 2-razryadli qarshilik namunasini o‘lchash chizig'i.

Yordamchi qiyoslash vositalari:

P 363-3 tipidagi past quvvatli potinsiometr, 0,005 sinf;

Qarshilik magazini turi MCR-63, sinf 0,05, o‘lchov oralig'i 0,035-111111,1 Om;

m1104 milliampermetri, 0,2 klassi, 0 dan 3 mA ga va 0 dan 20 mA gacha bo‘lgan o‘lchov chegaralari;

P39 tipidagi o‘zgarmas tok ko‘prigi, 0,02 sinf;

GOST 1954-82 bo‘yicha normal element; sinf 0,02;

GOST 8.161-83 ga muvofiq manometr, sinf 0,16;

TH-12 tipidagi nol termostat, 0°C haroratining takrorlanishi, ish joyidagi harorat gradienti 0,03 K/m dan oshmasligi kerak;

TP-5 tipidagi bug' termostati, takrorlanadigan harorat (qaynoq suv bug'ining harorati) 100 °C, ish joyidagi harorat gradienti 0,1 K/m dan oshmasligi kerak;

TB-4 tipidagi suv termostati, minus 5 dan ortiqcha 95 °C gacha bo‘lgan harorat oralig'i, ish xonasida harorat gradienti 0,1 K/m dan oshmasligi kerak;

yog' termostat turi TM-3, 95 dan 300 °C gacha bo‘lgan harorat oralig'i, ish joyidagi harorat gradienti 0,1 K/m dan oshmasligi kerak. harorat oralig'ida 90-150 °C GOST 20799-75 bo‘yicha sanoat yog'i va 50A ishlatiladi, harorat oralig'ida 150-300 °C - silindr yog'i 52 GOST 6411-76;

qalay termostat turi to-3, 300 dan 600 °C gacha bo‘lgan harorat oralig'i, 0,5 K/m dan ortiq bo‘lmagan ish joyidagi harorat gradienti GOST 01-1027-67 (ST sev 263-76) bo‘yicha kalay markasi bilan to‘ldiriladi);

GNP-5 turli kriostat, 73,15 dan 273,15 K gacha bo‘lgan harorat oralig'i, ish joyidagi harorat gradienti 0,1 K/m dan oshmasligi kerak;

P36-2 tipidagi o‘zgarmas kuchlanish stabilizatori, chiqish kuchlanishi (1,5±0,3) V; (2,8±0.4) V; (4.0±0.4) V;

pnevmatik chiqish signali, havo bosimi (1,4±0,04) KGF/sm GOST 8.305-78 o‘lchovlarning bir xilligini ta'minlash davlat tizimi (GSI) bilan jihozlarni quvvatlantirish uchun o‘rnatish. Termometrlar manometrikdir. Tekshirish usullari va vositalari, ruxsat etilgan namlik, yog', chang GOST 17433-80 va GOST 24484-80;

elektr uzatish signaliga ega quvvat moslamalarini o‘rnatish; nominal qiymatidan og'ishi ± 2%, yuqori harmonikaning maksimal koeffitsienti 5%, o‘zgaruvchan tokning chastotasi (50 ± 0,5) Hz. O‘rnatish to‘plamiga quyidagilar kiradi: B3-2 tipidagi kuchlanish rektifikatori, chiqish quvvati 1-250 V;

kuchlanish o‘zgartirgichi, PP-0/50 turi, chiqish kuchlanishi (220±6,6) V, chastota (50±0,5) Hz; CH-500m turdagi kuchlanish stabilizatori, chiqish kuchlanishi (220±3,3) V;

UPU-1 m turdagi elektr izolyatsiya kuchini tekshirish uchun o‘rnatish, quvvati kamida 0,25 kVt;

TL-16 tipidagi simob termometrlari GOST 2045-71 bo‘yicha, o‘lchov chegaralari 0-40 °C;

M 1101 M tipidagi megommetr, nominal kuchlanish 500 V, aniqlik sinfi 1,0;

LG-150 turli lidogenerator;

F 552 chastota o‘lchagichi, o‘lchash xatosi 0,1 Gs dan oshmasligi kerak;

xronometr GOST 8916-77 bo‘yicha;

IR turdagi barometr, ruxsat etilgan asosiy xatoligi ± 30 Pa;

GOST 25706-83 bo‘yicha LP1 tipidagi kattalashtiruvchi, 2,5-7 * ga;

GOST 17299-78 ga muvofiq etil gidroliz spirti;

GOST 9293-74 bo‘yicha suyuq azot;

GOST 12162-77 ga muvofiq qattiq karbonat angidrid.

2.3. Tekshirish shartlari

Tekshiruv davomida quyidagi shartlar bajarilishi kerak;

atrof-muhit harorati (20±5) 1,5 sinf termometrlari uchun °C; 2,5; 4,0 va (20±2) °C - 1,0 sinfidagi termometrlar va aniqroq;

nisbiy namlik 30-80%;

barometrik bosim (100000±3300) Pa;

ta'minot bosimining nominal qiymati ± 3% dan oshmasligi (pnevmatik chiqish signali bo‘lgan termometrlar uchun);

kuchlanish zo‘riqishining nominal qiymatdan og'ishi ± 2% dan oshmaydi, yuqori garmonik koeffitsienti 5% dan oshmaydi (elektr chiqish signali bo‘lgan termometrlar uchun);

o‘zgaruvchan tok quvvatining chastotasi (50 ± 0,5) Gs (elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan termometrlar va grafik qog'ozli elektr drayvli termometrlar uchun);

elektr va magnit maydonlari mavjud emas (erdan tashqari) (elektr chiqish signali bo‘lgan termometrlar uchun);

termoballonning uzunligi termosistemada ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak;

tekshirishdan oldin termometrlar kamida 20 soat davomida (2±24) °C haroratda saqlanadi.

XULOSA

Ushbu kurs ishini bajarish mobaynida, manometrik termometrlar haqida o‘z bilimlarimni mustahkamlash bilan birgalikda, ularning ko‘pgina turlari turli maqsadlarda qo‘llanishligini bilib oldim. Manometrik termometrlarning ishlash prinsiplari, tuzilishi, o‘lchash chegaralari va tarkibiy qismlariga qo‘yiladgan talablar haqida chuqurroq bilib oldim. Bu termometrlarni ishlash davomiyligi, aniqlik sinflari va yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatoliklarini o‘rgandim. Shu bilan bir qatorda shiddat bilan rivojlanayotgan texnika va texnologiyalar zamonida manometrik termometrlar ham, ishlab chiqarish sohasida munosib o‘rin egallab turganini takidlash lozim. Manometrik termometrlarni ishlab chiqaruvchi korxonalar ko‘pgina topiladi, shular orasidan eng ishonchlisini tanlash va ishlab chiqarishda joriy etish ham bizlardan chuqur bilim talab etadi. Shu sababdan ham, bu kurs ishini bajarishda davomida olgan bilim va ko‘nikmalarim kelgusidagi o‘qish va ish faoliyatimda menga katta yordam berishiga ishonaman.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Alan S. Moris, Reza Langari. Measurement and Instrumentation. -UK: Academic Press, 2016. -697p.
   
2. 
   Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., G’ulomov Sh.M. Техnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Тоshkent: O‘qituvchi, 2011. -576 b.
   
3. 
   Юсупбеков Н.Р., Мухамедов Б.Э., Ғуломов Ш.М. Технологик жараёнларни бошқариш системалари. –Тошкент: Ўқитувчи. 1997. -704 б.
   
4. 
   Зайцев С.А., Грибанов Д.Д., Толстов А.Н., Меркулов Р.В. Контрольно-измерительные приборы и инструменты. –М.: Академия, 2002. -464с.
   
5. 
   Иванова Г.М., Кузнецов Н.Д., Чистяков В.С. Теплотеxнические измерения и приборы. –М.: МЭИ, 2005. -460с.
   
6. 
   ГОСТ 8.563.1-1997. Измерение расхода и количества жидкостей и газов методом переменного перепада давления. М.: ИПК Издательство стандартов, 1999.
   

Internet saytlar

1. 
   www. kipia.info
   
2. 
   2. www. kipia.ru
   
3. 
   www.electroengineer.ru
   
4. 
   www.bibliofond.ru
   
5. 
   www.stroy-podskazka.ru