Ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети ҳузуридаги

3-расм. Синчсимон қобиқли, юкламани тўла қабул қилувчи автобус кузови:
1-таянч фундамент; 2-ён томон; 1-орқа қисм; 4-том; 5-олдинги қисм
У таянч фундамент (1), ён томони (2), томи (4), олдинги (5) ва орқа (3) қисмлардан иборат. Кузов каркаси труба ёки бошқа профилли пўлатдан пайванд ёрдамида тайёрланади. Автобус эшиклари ҳайдовчи ва йўловчиларга айрим қилиб ажратилган.
Ҳаво қаршилиги кам бўлиши учун кузов томи орқага қия қилиб, ён томонидан қопланган қобиқлар текис, олд ойнасини оғган ҳолда ўрнатиб, таги эса текис қилиб ясалади.
Юк автомобилларининг кузови. Юк автомобилларининг кузови асосан икки қисмдан иборат бўлиб, унга хайдовчи ва битта ёки икки йўловчи учун кабина ва юк ташишга мўлжалланган кузов киради.Умумий ишларни бажарувчи хамма ишбоп юк автомобилларида юк ортиш ёки тўлдириш учун кузов платформа шаклида ишланган бўлади. Двигателнинг жойлашувига қараб юк автомобиллари ёпинчиқли (капотли) ва ёпинчиқсиз кабиналарга бўлинади. Агарда двигател кабина олдида жойлашса , унда двигател устига уни беркитиб турувчи ёпинчиқ ўрнатилади (ГАЗ- 53 А, ЗИЛ-130). Двигател кабина тагида ёки ичида жойлашса ёпинчиққа хожат қолмайди. Бунда кабина (МАЗ-5335, КамАЗ-5320) бевосита двигател тепасига ўрнатилади ва у автомобил сахнидан (платформасидан) анча олдинга сурила олади, бу ҳол юк сахнини узайтиришга хамда хайдовчи учун йўлни яхши кўришга имкон беради. Двигателга қўл етиши қулай бўлиши учун бундай кабиналар олдига кўтариб очиладиган қилиб ишланади ва уларга енгил очилиши учун лукидон билан махкамлаб қўйилган шарнирли тиргак чеклагич ҳамда пружинали таянчлар қўйилади. Ёпинчиқсиз кабина автомобилнинг узунлик ўлчамидан сахн сифатида оқилона фойдаланишга имкон беради.
Двигателнинг кабина тагида жойланиши кабина сиғимини ҳам бирмунча катталаштиради.
Натижада, узоқ масофага қатнайдиган юк автомобилларида хайдовчи ухлаб дам олиши учун ётадиган жой ажратиш имкони бўлади (МАЗ-53352). Ётиш жойи ўриндиқлар орқасида жойлашган бўлиб, бунинг учун кабина 0,6 0,8мга узайтирилган. Кўплаб ишлаб чиқариладиган кабиналар кўпинча қалинлиги 1 мм бўлган варақали (лист) пўлатдан штамплаш усули билан бўлак-бўлак қилиб тайёрланиб, пайвандлаш йўли билан бирлаштирилади. Буюртма натижасида бир талайлаб (сериялаб) ишлаб чиқарилган кабиналар эса пўлат ёки дуралюминийдан қовурғали қилиниб, сиртини юпқа тунука билан қопланади. Кабина ичида ўриндиқлардан ташқари, бошқариш учун қулайлик яратувчи жами асбоб, жихоз ва ускуналар учун жой мавжуд.
Ёпинчиқ, қанотлар, шиналар ва радиатор қопламаси автомобил кузовининг олд қисм таянчи хисобланади. Умум вазифали кузовлар ҳар хил юкларни ташиш учун мўлжалланган бўлиб, ёғочли ёки металл сахн кўринишида бўлади. Одатда, юкларни ортиш ва туширишни енгиллатиш мақсадида сахни орқа ва ён томонларини очиб ва кўтариб қўядиган ташлама деворлар (бортлар) билан жиҳозланган. Ташлама деворлари планка билан махкамланиб, бемалол қайрилади. Ташлама деворлар ёпиқ холатдалигида беркитиш мосламаси билан махкамлаб қўйилади. Сахнининг поли иккита бўйлама ва бир нечта кўндаланг чорқирра ёғоч (брус) лардан йиғилган. Бўйлама чорқирра ёғочлар автомобил рамасига узангили тортқичлар (стремянкалар) ёрдамида бириктирилган.
Автомобил кузовларининг конструкцияси ҳаракат хавфсизиигига таъсир қилади. Фаол хавфсизликни таъминлашда ҳайдовчи ўриндиғидан теварак-атрофнинг яхши кўриниши, ойна тозалагичнинг катта юзани тозалай олиш, олд, ён ва орқа ойналарнинг терламаслиги, ҳайдовчи ўриндиғининг қулай бўлиши каби кузовга хос хусусиятлар катта аҳамиятга эга.
Яна бир муҳум ахамиятга эга бўлган жихатлардан бири кузовларни ювиш ва тозалаш, уларга ТХК ва Т ишларини бажариш қулайликларидир.