Ислом динининг вужудга келиши, унинг моҳияти ва тарқалиши

Сомонийлар давлати. 
Тоҳирийлар сулоласи ҳукмронлиги даврида Сомонхудотнинг неваралари 819 йили 
Мавороуннахрнинг энг йирик вилоятларини идора қилиш хуқуқига эга бўлдилар. Тоҳирийлар 
тахтдан тушгач, Сомонийлар тўла мустақилликка эришиш учун ҳаракатни бошладилар. Халифа 
875 йилда Наср I Сомонийни Моварауннаҳр амири деб тан олди. Сомонийлар давлати айниқса 
Исмоил Сомоний (874-907) даврида юксакликка эришди. У давлатни бошқарувчи 10 та марказий 
идора довонлар ташкил Сомонийлар давлати то 999 йилгача яшади ва бу давлатни Нух Ибн Асад 
Аҳмад Ибн Асад (842-864), Наср I Ибн Аҳмад (864-897-875 йилда Мавороуннахр амири), Исмоил 
Ибн Аҳмад (874-907-892 йилда Мавороуннахр амири, 901 йилда Хуросон амири). Аҳмад Ибн 
Исмоил (907-914), Наср II Ибн Аҳмад (914-943), Нух I Ибн Наср II (943-954), Абдулмалик Ибн 
Нух I (954-961), Мансур I Ибн Нух I (961-976), Нух II Ибн Мансур (976-997), Мансур II Ибн Нух II 
(997-999) каби ҳукмдорлар бошқарди.

---

Сомонийлар давлатида олий сиѐсий ҳокимият амир-хорас (сохибхорас) қўлида бўлган. 
Унта девондан ташк
(
ари мамлакатни бошқаришда вакил деган лавозим бўлган. Бу вазифадаги 
одам бутун хўжалик ишларини бажарганлигидан обрўси катта бўлган. 
Унта девонни ичида энг асосийси вазир девони бўлган. У бутун бошқариш 
маҳкамаларини идора этган. 
Сомонийлар давлатида мухтасиб деган лавозим бўлган. Бу вазифани бажарувчи киши 
савдогарларни тарозу-тошлари, сотаѐтган маҳсулотларини сифатини назорат қилган. Яна бу 
вазифадаги киши одамларни мачитга бориши, вино ичиши устидан назорат қилган. Давлатда бош 
диндор киши «Устоз» деган ном билан юритилган. Ундан кейинги киши «Хатиб» дейилган. Хатиб 
асосий диний ўқишларни (мачитда) бажарган. Сомонийлар давлатида турк ғуломларидан махсус 
гвардиялар тузилган. Улар устидан раҳбарлик қиладиган ҳарбий бошлиқ « Ҳожиб» дейилган. 
Сомонийлар давлатининг гуллаб яшнаган даври Исмоил Сомоний даврига тўғри келади. 
Маъмуннинг ҳалифалик тахтини эгаллашида Моварауннаҳрда анчагина катта