Искусство — %мирим

МАҒАН ЗАМАНЛАС ШАЙЫР, ЖАЗЫЎШЫЛАР ҲАҚҚЫНДА СӨЗ

Қарақалпақстан Россияға қарап турған ўақтында қоңсылас, тили жақын, үрип-әдетлери менен мәденияты бай халықлардың көркем шығармаларын үйренип, оларды қарақалпақ тилине аўдарыў – дәстүр болды. Бул исте әсиресе, драматургияға қызығып, пьесалар жазып, республикамызда искусствомыздың өсиўине, театрдың дүзилиўине белсене ат салысқан, оның ирге тасын қалаўшылар ҳаққында бурын айтылса да айтып өтиўди мақсет етип отырман.

Қасым Әўезов
Бизиң халқымызда «Жердиң атын ел шығарады, елдиң атын ер шығарады» деген нақыл бар. Сол айтқандай, Қасым Әўезов республикамыздың атын шығарды. Ол революциядан кейин езилип, туншыққан халқымыздың арын арлап, муңын муңлап, оның өз алдына автономиялы республика болыўы ушын белсене гүрескен азаматлардың бири болды.
Ол әдебият пенен искусствоны сондай сүйди. Қарақалпақ Мәмлекетлик театрын дүзиўге белсене араласып, оған басшылық етти.
1926-жылы «Таң нуры» деген ат пенен ҳәзирги театрымыздың тийкары дүзилди. Бул театрдың директоры ҳәм режиссеры болып Қасым Зәрипов деген татар жигити иследи. Қарақалпақ театрын раўажландырыўда бул кисиниң мийнети көп. Ол татар театрын дүзип, пьесалар қойып, қарақалпақ халқына дәслеп пьеса көрсеткен сол адам болды. Сол жыллары рус театры да дүзилди. Театрда көп шебер артистлер, гример, сахна безеўшилер, басшылар да келип иследи, олар театр искусствомыздың раўажланыўына оғада үлкен үлеслер қосты.


Аяпберген Муўсаев
Аяпберген 1930-жыллары колхозласыў ўақтында аўылма-аўыл жүрип, колхоз болыўды, ҳүкиметтиң тапсырмаларын орынлаўды нәсийхатлап кеўлин көтерип, халық шайырларының қосықларын ҳәр аўылға барып қысса жолына салып оқыйтуғын еди.
Бизиң аўылда биринши «Қоғам» колхозы дүзилди. Колхоз баслығы Өмирзақ ағаның үйинде Аяпберген аға аўыл адамларын жыйнап, «Қара үйди» жалаңашлап қойып қосық оқыды. Мен сол жерге апама ерип барып едим.
Ол әўеле қысса намаларына айтты, кейинен өзиниң қосықларын намасына салып оқыды.