Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Пластинкали замбуруғлар Schizophyllum alneum Schrol. Пластинкасимон замбуруғлар орасида тут новдасини касаллантирувчи паразитлар қаторига киради. Замбуруғ тутнинг совуқ урган, заифлашган новдаларини зарарлаб чиритади, баъзан тутнинг асосий танасини ҳам касаллантиради. Касаллик қўзғатувчиси факултатив паразит ҳисобланиб, ўсимлик новдасига зарарланган тўқималар воситасида кириб келади. Бу касаллик Франция, Ўзбекистон, Италия, Япония, Уссурий ўлкасида кенг тарқалган.
Бу замбуруғ новда юзасида қўнгир оқ рангдаги юпқа қалпоқчада меватаналарини ҳосил қилиб, 4 мм кенгликдаги қисқа оёқчада ўрнашган бўлади. Қалпоқчанинг юзаси бахмалсимон, оқ, пластинкаси елпиғичсимон, оёчадан атрофга қараб кенгайиб боради. Қалпоқчаларда ҳосил бўлган споралар 46х23 мкм ни ташкил қилади.
Касалликка қарши курашда амалга ошириладиган тадбирлар қаторига агротехника тадбирлари ўтказилганда уларнинг совуққа чидамлилигини ошириш; плантацияларни тупроғига ишлов беришда минерал ва органик ўғитларни қўллаш яхши самара беради. Касаллик қўзғатувчиси новдаларга зарарланган тўқималар орқали кириб келгани учун дарахт танасини зарарланишига йўл қўймаслик керак. Дарахтларнинг қуриган шохларини ўз вақтида йиғиштириб олиб ташлаш керак.
Ёнғоқни қўнғир доғланиши. Бу касалликдан ёнғоқнинг барглари, барг бандлари кўк новдалари ва мева қати зарарланади. Баргларда юмалоқ қўнғир доғлар ҳосил бўлади, кейинчалик бу доғларда концентрик доиралар шаклида жойлашган қора нуқталар касаллик туғдирувчи замбуруғнинг мева таналари пайдо бўлади. Касалланган барглар кўплаб қурийди ва тўкилиб кетади. Мевани устида кичик қўнғир доғлар ҳосил бўлади. Бу доғлар ёнғоқ пишишига яқин (эпидермис кўчиши туфайли) оқ рангга киради. Яшил новда ва барг бандларидаги доғлар туқ қўнғир рангда бўлади. Касалликни Marsoni juglandis замбуруғи келтириб чиқаради. Бу замбуруғ ўсимликнинг ўсиш даврида баргларда конидия ҳосил қилади ва конидиялар билан тарқалади. Тўкилган баргларда замбуруғ эрта баҳорда перитеций ҳосил қилади, баҳорда халтаспоралар етилади, бу Cnomonia leptostyela деган замбуруғнинг халтали стадиясидир. Замбуруғнинг халтаспоралари дарахтлар барг чиқариши биланоқ тарқалади ва сентябр ойигача давом этади.
Халтаспоралар ўсимликларга юқиш учун баргларда сув томчилари бўлиши зарур. Шу сабабли бу касаллик ёғингарчилик кўп бўлган даврларда ва йилларда кенг тарқалади. Қўнғир доғланиш касаллигидан тоғ ёнғоқлари энг кўп зарарланади. Касалликнинг зарари шуки, бунда ўсимликнинг ассимиляция фаолияти қисқаради, совуққа чидамлилиги пасаяди ва ниҳоят, ҳосили жуда камайиб кетади.