Ishlashnu tashkil etish kafedrasi

Fizikaviy omillarga – elektr toki, dastgoh va qo’zg’aluvchan mashinalar yoki 

ularning qismlari, idishlari gaz yoki bug’lar bosimining oshganligi, shovqinning yo’l 

qo’yilmaydigan  darajasi,  tebranish,  infra  va  ultratovushlar,  yoritilganlikning 

yetishmasligi, elektromagnit maydonlar, ionizirlashtiruvchi nurlanishlar va boshqalar 

kiradi. 

Kimyoviy omillar – odam organizmiga ta’sir qiladigan har xil holatdagi zararli 

moddalar ifodalanadi. 

Biologik  omillar  bu  –  har  xil  mikroorganizmlar,  shuningdek  o’simlik  va 

hayvonlarning ta’siridir. 

---

58 

 

Psixofiziologik  omillar  –  jismoniy  va  ruhiy  ortiqcha  yuklanish,  haddan 

tashqari  aqliy  kuch  ishlatish  va  mehnatning  bir  maromdaligi.  Ko’pincha  xavfli  va 

zararli  ishlab  chiqarish  omillari  orasida  aniq  chegaralar  bo’lmaydi.  Shunday  qilib, 

odam  to’g’ridan-to’g’ri  eritilgan  metal  ta’siriga  tushib  qoladi  (termik  qo’yish),  bu 

og’ir jarohatga olib keladi va jabrlanuvchining o’limi bilan tugashi mumkin. Bunday 

holatda erigan metalning ishchiga ta’siri, ifodaga  asosan xavfli ishlab chiqarish omili 

hisoblanadi. 

   Odam har doim eritilgan metal bilan ishlasa, u hamisha metal nuri ta’sirida bo’ladi, 

shu  manba  bilan  nurlanadi.  Unda  odam  organizmida  biologik  siljish  sodir  bo’ladi, 

yurak-tomir  va  asab  sistemasining  faoliyatida  o’zgarishlar  boshlanadi.  Bundan 

tashqari,  infraqizil  nurlarining  uzoq  vaqt  ta’siri  ko’rish  organlariga  zarar  yetkazadi: 

ko’z  gavharining  xiralashishiga  olib  keladi.  Shunday  qilib,  ikkinchi  holatda, 

ishlayotgan  odamga  eritilgan  metal  issiqlik  nurining  ta’sir  qilishi  zararli  ishlab 

chiqarish omili hisoblanadi.