Ishlab chiqarishda mikroklimat ko’rsatgichlari va ularning gigiyenik me’yorlari

4.4. Ishlab chiqarishda xonalarni isitish va havosini 
almashtirish 
Ishlab chiqarish binolari va texnika vositalari kabinalarida mikroiqlimni ta’minlovchi 
elementlarni omillari qo’shimcha uskuna va vositalar yordamida amalga oshiriladi. Ishchi 
hududdagi temperaturani me’yor darajasiga etkazish – yilning sovuq paytlarida isitish 
uskunalari 
kalarefir va ventilyator, batareyalarga bug’ni bosim ostida haydab berish, yoqish pechlari va 
individual isitish uskunalri yordamida amalga oshiriladi va aksincha yilning issiq paytlarida 
ishchi 
hududda 
havoni 
sovitish 
maqsadida, 
qo’shimcha 
sovitilgan 
havo 
markazlashgan 
shamollatgichlar 
yordamida va individual shamollatgichlar yordamida amalga oshiriladi. 
ГОСТ 12.1.005-86 talablariga asosan ish joylarida me’yor darajasidagi sharoitlarni yaratish 
uchun isitish jarayonidan keng foydalanadilar. Ish joylarini isitish mahalliy yoki markazlashgan 
holda bo’lishi mumkin. Qishloq xo’jaligida mahalliy isitish tizimi asosan qishloq xo’jaligi 
texnikalarini kabinalarini isitish uchun va ishlab chiqarishdan uzoq bo’lgan maydoni 500m
2 
dan 
ko’p bo’lmagan binolarni isitish uchun qo’llaniladi. Boshqa hollarda markazlashgan isitish 
tizimidan foydalanadilar. 
Issiqlikni etkazuvchi vosita sifatida suv, bug’, yoki havo ishlatilishi mumkin. Ma’lumki suv 
va bug’ maxsus bug’ qozonlari yordamida va muhitni quvurlar yoki radiatorlar orqali isitiladi. 
2 
1 
49 
Havoni qizdirish esa kaloriferlarda, issiq suv, bug’ va elektr toki yordamida amalga oshiriladi. 
Mehnat muhofazasi talablaridan kelib chiqqan holda binolarni isitish mavsumi davomida 
binoning 
barcha joylarida havoni isitilishi teng va bir me’yorda bo’lishi, yong’in va portlash xavfidan xoli 
bo’lishi, ta’mirlashda va foydalanishda qulaylik talablariga javob berishi kerak. 
Qishloq xo’jaligi texnikalari kabinalarini isitish uchun havo yordamida isitish tizimi keng 
qo’llaniladi. 
4.7-rasm. Kabinani isitish sxemasi 4.8-rasm. Kabinani shamollatish va isitish sxemasi 
1–radiator; 2–quvur; 3–rostlovchi 1-havo haydagich; 2-quvurlar; 3 va 8–to’siqlar; 
to’siq; 4 – kabina; 5 – havo haydagich 4–isitish tizim krani; 5–isitish radiatori; 
6-kabina; 7–jalyuz; 9 va 10-havo haydagich. 
Bajariladigan barcha ish turlarini samaradorlik ko’rsatkichlari asosan issiqlik balansining 
ta’minlanganligiga bog’liqdir. Issiqlik balansi quyidagi ko’rsatkichlar asosida baholanadi 
T= T
o
+ T
k
+T
n
+T
b
+T
h 
T
o 
- kiyimning issiqlik o’tkazuvchanligi; 
T
k 
- tana atrofidagi konvetsiya; 
T
n 
- atrof – yuzalarga nurlanish; 
T
b 
- tanadan chiqayotgan namlikni bug’lanishi; 
T
h 
- nafas olayotgan havoni isitish. 
Havoning nisbiy namligi va tozaligi markazlashgan havo almashtirgichlar (ventilyatsiya) 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

tizimi yordamida amalga oshiriladi va havoning harakatlanish usuliga ko’ra tabiiy va mexanik 
shamollatishlar bo’ladi. Tabiiy shamollatishda xonaga havo tabiiy kuchlar - gravitatsion 
(issiqlik) 
va shamol bosimi ta’sirida kiradi. Gravitatsion bosim sovuq va issiq havoning solishtirma