Ishlab chiqarishda elektr xavfsizligi

Elektr toki ta’siridan himoyalash tadbirlari

Ishlovchilarni elektr xavfsizligini ta’minlash maqsadida elektr qurilmalarining tok yurmaydigan qismlarini yerga ulab qo’yish himoyalovchi yerga ulash deyiladi. Elektr tarmoq simlarining mashina qismlariga tasodifan tegib ketganda yoki uzilib uning ustiga tushganda,

himoyalovchi (izolyatsiya) qismi ishdan chiqib cho’lg’am simlari yalang’ochlanib korpusga tegib

qolganda, shuningdek, mashinaning tok yurmaydigan qismlari kuchlanish ostida qolganda kishilarni

elektr toki ta’siridan himoyalash uchun himoyalovchi yerga ulash usulidan foydalanidilar. Kuchlanishi 1000 V gacha bo’lgan tarmoqlarda yerga ulagichning qarshiligi 4 Om dan oshmasligi

lozim. Yerga ulash simlari yerga ulagichlarga va yerga ulanadigan konstruktsiyalarga payvandlab,

mashinalar, apparatlar korpusiga esa payvandlab yoki boltlar yordamida mustahkam qilib ulanadi

(7.3-rasm).

Elektr qurilmalar bilan xavfsiz ishlashni ta’minlashda texnik va tashkiliy tadbirlarni amalga oshirish katta rol o’ynaydi. Elektr qurilmalariga xizmat ko’rsatishning xavfsiz bo’lishini ta’minlaydigan tadbirlar quyidagilar:

• 
  himoya to’siqlari o’rnatish va tok o’tkazuvchi qismlarigacha belgilangan tegishli masofaga rioya qilish;
  
• 
  elektr jihozlarining korpusini himoyalovchi materiallardan tayyorlash;
  
• 
  himoya asboblaridan foydalanish;
  
• 
  xato operatsiyalarning oldini olish maqsadida, ishga tushirish apparatlariga blokirovkalash himoya vositalaridan foydalanish;
  

121

• 
  kommutatsion apparatlar xato yoki o’z-o’zidan ulanib qolganda, ularni tarmoqdan uzib qo’yish yoki ularga kuchlanish berilishiga to’sqinlik qiladigan choralar ko’rish;
  
• 
  tarmoqlarda odamlar ishlayotganda «Ulanmasin - odamlar ishlayapti», «Ulanmasin - tarmoqda ishlanyapti»; «Ochilmasin - odamlar ishlayapti» belgilarini osib qo’yish va to’siqlar o’rnatish;
  
• 
  ko’chma yerga ulagichlarni ulash;
  
• 
  yerga ulanishi zarur bo’lgan tok o’tkazuvchi qismda, kuchlanish yo’qligini tekshirish;
  
• 
  yerga ulagichlar o’rnatish yoki ko’chma yerga ulagichlar o’rnatish;
  
• 
  ish o’rnini himoyalash va u yerga «To’xta, yuqori kuchlanish!», «Kirma, o’ldiradi!», «Shu yerda ishlang!», «Shu yerdan kiring!» ogohlantiruvchi belgilarni osib qo’yish.