“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Mavzu boyicha asosiy tushunchalar.

PUL - (dengi, cash)	Uziga xos tovar, barcha tulovlar Qiymatining umumiy Qiymatini ifodalaydi. Tovar Qiymatini ifodalaydi. Turlari: metal, Qogoz, kredit, elektron pullar ayrboshlashda umumiy vosita bulib xizmat kiladi. Pul uch funktsiyani bajaradi: Qiymat ulchovi, muomala vositasi, jamigarma vositasi.
PUL AGREGATI –(denejnoy agregat, monetary aggregate)	Jamgarila borib xarid kobiliyatini saklovchi barcha pul vositalar pul agregati deb ataladi. Bunga nakd pullar, ma’lum muddatga va ma’lum muddatsiz bankka kuyiladigan pullar, sertifikatlar va boshkalar kiradi.
PUL BOZORI - (denejnoy ro’nok, money market)	Tijora bank, davlat, firma, xususiy shaxslarni pul mablaglari xarakatiga xizmat kursatadi. Pul bozori inflyatsiyaning oldini olish, byudjet defittsitini yukotishga ta’sir etadi.
PUL MUOMALASI -(denejnoe obrashenie, curreney)	Tovarning pullarga ayrboshlanishi aks ettirib, muomula vositasi va tulov vositasi sifatida pulning xarakatiga aytiladi; tovarlarning doiraviy aylanishi. Xujalikda tovarsiz tulov va boshka xisob kitoblarga xizmat kursatadi.
PUL KREDIT SIYOSATI - (denjno-kreditnoe politika, monetery policy)	Pul muomalasini, kredit munosabatlarini mustaxkamlash maksadida olib borilgan siyosat. Bu orkali Iqtisodiyotning rivojlanishi va inflyatsiyaning olidini olish mumkin.

PUL ISLOXATI –(denejnaya massa, currency reform)	Mamlakatning pul tizimini mustaxkamlash uchun yunaltirilgan davlat qonuniy aktlari. Pul isloxotida eski pul muomaladan olinib, yangisi esa chikariladi pul birligi yoki uning oltin boyicha mazmuni uzgaradi. Bir pul tizimidan ikkinchi pul tizimiga utiladi.
PUL MIKDORI –----(denejnaya massa, money supply)	Muomalaga chikarilgan metall tangalar va Qogoz pullari jami mikdori. Bankdagi barcha pul vositalari xam kiradi. Pul mikdori axoli kulida, kredit tizimi kassalari, korxona va Tashqilotlar tuplanadi.
EKVIVALENT- (ekvivalent, equivalent)	Biror narsaning o’rnini bosa oladigan yoki uningsh ifodasi bulib, xizmat kiladigan teng baxoli, teng kimmatli narsa yoki mikdor. Masalan: pul barcha tovarlarning Qiymatini ifodalovchi ekvivalent rolini bajaradigan aloxida tovardir.
NARX, BAXO – (tsena, charge)	Tovar Qiymatining pulda ifodalanishi; xujalik mexanizmida amal kiluvchi iqtisodiy vosita. Bozor sharoitida narsa Qiymat ulchovi, ragbatlantirish omili, daromadlarni kayta taksimlash vazifalarini bajaradi.
MONETARIZM – (monetarizm, monetarsm)	Muomalada bulgan pul ta’limotini aks ettirgan iqtisodiy nazariY. Monetarizmning ilk formasi: muomaladagi pul massasi xujalik konyukturasini yuzaga kelishiga ta’sir etuvchi omil bulib, muomaladagi pul massasini uzgarishi bilan yalpi milliy maxsulot mikdori O’rtasidan tugri aloqa urnatiladi.
INFLYATSIYA – (inflyatsiya, inflation)	Tovar, xizmatlar baxosi oshishi bilan pulning kadrsizlanishi; Iqtisodiyotda baxoning muntazam oshib borish jarayoni. Masalan, pul, kredit, ma’muriy ijtimoiy inflyatsiyalar.

MILLIY VALYUTA TIZIMI – (natsionalnaya valyutnaya sistema, national monetary system)

Bir mamlakatda valyuta amal kilishi bilan boglik bulgan iqtisodiy va qonuniy munosabatlar yigindisi.

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Pul tizimi , uning elеmеntlari va tasnifi .
   
2. 
   Pulga bo`lgan talab va taklif .
   
3. 
   Pul muomalasining ishlab chiqarishga ta'siri .
   
4. 
   Monеtar siyosat , uning asoosiy tomonlari .
   
5. 
   Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul massasini tartibga solishning asosiy yo`llari .
   
6. 
   Milliy pul va uning barqarorligini ta'minlash .
   
7. 
   O`zbеkistonda bozor iqtisodiyoti shakllanishida milliy pulning o`rni .
   
8. 
   Inflyatsiya , uning sabablari va namoyon bo`lish shakllari .
   
9. 
   Inflyatsiyaning asosiy turlari .
   
10. 
    Inflyatsiya darajasi va sur'ati .
    
11. 
    Inflyatsiyaning ijtimoiy – iqtisodiy oqibatlari.
    
12. 
    Inflyatsiyaga qarshi ko`rash yo`llari .
    
13. 
    Inflyatsiyadan manfaat kuruvchilar va aziyat chеkuvchilar .
    
14. 
    O`zbеkistonda milliy pul birligi –so`mni barqarorlashtirish vazifalari .