Ishlab chiqarishda boshqaruv» fakulteti «menejment»

«ASSESSMENT OF QUALITY MANAGEMENT SYSTEMS OF SERVICE COMPANIES » maqolasining tarjimasi

Ukrainada sertifikatlangan mamlakatlarning 10 taligiga kiritilmagan ISO 9001: 2015 standartini buga juda ko'p muammolarni ko'rsatiladi. Fikrlarda Mualliflar orasida eng asosiylari: birinchidan, mamlakat iqtisodiyotining tanazzulga uchrashi (sanoatning parchalanishi, kichik va o'rta biznesning qulashi), ikkinchidan, shakllantirish va amalga oshirish uchun mavjud korxonalar orasida salohiyat va malakaning past darajadaligi. Muhimi shundaki "ISO sertifikatlari tadqiqoti - 2018" ma'lumotlariga ko'ra, eng yaxshi 5 ta ISO 9001:2015 standartiga muvofiqligi uchun sertifikatlangan sanoatning koʻp (faoliyat turlari boʻyicha) quyidagilar kiradi: metallurgiya, qurilish, avtomobilsozlik, elektronika va muhandislik.

Boshqa ISO standartlari bo'yicha sertifikatlangan mamlakatlarda shuni ko'rsatadi Ukraina eng yaxshi 10 talikka kiritilmagan. Biroq sertifikatlangan sanoat sifatida “muhandislik”, barcha standartlar bo'yicha eng yaxshi 5-talikka kiritilgan. QMSni sertifikatlashning ahamiyati injiniring sohasida (muhandislik xizmatlari) aniq va shubhasiz qonun talablariga va Jahon Savdo Tashkilotidagi ishtiroki bu sanoatni majbur qildi, ISO standartlariga muvofiqlik sertifikatlari mavjud bo'lgan holda faoliyatni amalga oshirish eng muhimi ISO 9001:2015 qarorida ko’rsatib qo’yilgan. Shu bilan birga muvaffaqiyatli sertifikatlashkan korxonalarda QMSni shakllantirish va joriy etish mumkin. Shu bilan birga QMSning eng muhim tamoyillaridan biri uni doimiy ravishda takomillashtirishdir, bu faqat uning bahosini shakillantirib beradi.
QMS samaradorligini baholashning mavjud usullari uchta baholash imkonini beradigan yo'llari ham mavjud. Sifat menejmenti tizimini qo'llash natijasida erishilgan iqtisodiy samaradorlik darajasiga muvofiqligi, mezoniga ko'ra belgilangan talablar QMSning alohida elementlarining ta'sir darajasida butun tashkilotning faoliyati va mahsulot sifati darajasini ko’rsatadi. Buda shuni ta'kidlash kerakki, samaradorlikni baholashning uchinchi usuli ikkinchisidan tubdan farq qilmaydi va shuning uchun uning variantidir. Shunday qilib QMS samaradorligi ikkita asosiy usul asosida baholanishi mumkin: iqtisodiy samaradorlikni baholash va muvofiqligini aniqlashdir. Boshqacha qilib aytganda, muallif ikkita yondashuvni taklif qiladi biz rozi bo'lgan iqtisodiy samaradorlik va samaradorlik QMSni baholash kerak. Stolyarchuk QMSni baholashga metodologik yondashuvlarni o'rganib, ularni isbotlaydi. Baholash usulining mutlaq va qiyosiy shakllarini samaradorligi va mutlaq shaklda quyidagi usullar qo'llanilishini ta'kidlaydi: umumiy, o'rtacha arifmetik, yig'indi-differensial, arifmetik-differensial va o'rtacha vaznli. Qiyosiy shaklda bilan darajasini aniqlashda qo'llaniladigan bir xil usullarning asosiy tamoyillaridan foydalanib mahsulot sifati aniqlanadi. Stolyarchukning fikriga ko'ra, universalni ishlab chiqish maqsad muvofiqdir. QMSni baholashga yondashuv jarayonga asoslanishi kerak, asosiysi uning maqsadini nomuvofiqligi, samarasizligi va ichki ziddiyatlarni bartaraf etishdir. Bizning fikrimizcha muhandislik xizmatlarining QMSni baholashga bunday yondashuv shiddatli raqobat sharoitida korxonalar quyidagi sabablarga ko'ra oqilona emas bunda: birinchidan u faqat QMS samaradorligini baholashga qaratilgan va ikkinchidan u QMS talablari bilan tartibga solinadigan barcha muhim QMS jarayonlariga oid savollarni o'z ichiga olmaydi. Boshqa tomondan, ba'zilar bu usul ekstremal nazariyani o'z ichiga oladi deb ta'kidlaydilar. QMSni baholash uchun xarakteristikalar va ikki tomonlama eksponensial taqsimotlardan korxonalar foydalanishi mumkin. Bu usul Xarringtonning kerakli funktsiyasini qo'llashga asoslangan, eng kichik taqsimot o'rtasidagi og'ishlarni aniqlashga imkon beradi, eng kattasini o'rtacha hisobleydi. Ko'rsatkichlar soati usuli bo'yicha bo'linadi juftlik taqqoslash orqali ierarxiyalar va ko'rsatkichlarning optimalligi mantiqqa bog'langan. Kompaniya tomonidan qilingan xarajatlarga asoslanib, QMSni baholash usullari mavjud, bunday tizimlarning ishlashi va ularning noto'g'ri ishlashi bilan bog'liq xarajatlar kiradi. Bir tadqiqotda, QMSda tannarxni baholash uchun 12 ta ko'rsatkich ishlab chiqilgan bo'lib, ular uchun foydalaniladi kiyim-kechaklarni ishlab chiqaruvchi kompaniyani bahob beradi. So'nggi yillarda sifat muammolarini o'rganish printsiplarga asoslangan usulni o'z ichiga oladi. Sifatning umumlashtirilgan ko'rsatkichini shakllantirish uchun VI Romanovskiy mezonining tizim, parametrik bo'lmagan statistika mezonlari, "ketma-ket mezon" va tartibli statistika, jarayonlarning barqarorligini tasdiqlash uchun inversiyalarning median qatorini qurishi ta'sir qiladi. Boshqacha qilib aytganda, ushbu yondashuv etakchilik qiluvchi QMSni aniqlashi va tahlil qilishi mumkin eng kam nosozliklar va yeqilishiga sabab bo’ladi.
Bugungi kunda QMSning samaradorligi va moslashuvini baholashda QMSni qo’lash tavsiya etiladi. Mavjud matematik texnik, tashkiliy, boshqaruv va boshqa maxsus usullarni kompleks qo'llashni talab qilishini hisobga olish kerak. QMSni joriy etish yoki takomillashtirish ta'siri tashqi va ichki ham bo'lishi mumkin.
Ushbu ta'sirlarni quyidagi yo'nalishlarda ifodalash mumkin:

• 
  korxonalarning mijozlar uchun ishlab chiqarish sifati kafolatlarini oshirish mehnat unumdorligini oshirish orqali pulni tejash;
  
• 
  yaxshilanganligi sababli bozorda kompaniya mahsulotlarini sotish hajmining oshishi va sifat ko'rsatkichlari;
  
• 
  buyurtmalar qabul qilinganda mahsulot sifatini tekshirish tartibini soddalashtirish
  
• 
  yoki milliy va xalqaro musobaqalarda ishtirok etish imkoniyati tenderlar.
  

So'nggi ishlanmalar va ilmiy ishlarda to'rt toifaga bo’ladi. QMSni baholashning bir nechta asosiy integratsiyalashgan yondashuvlarini aniqlash mumkin:

1. 
   Texnik iqtisodiy va ijtimoiy samaralar asosida QMS samaradorligini baholash, amalga oshirish, qo'llash va sertifikatlash(ta'sirlari). ISO 9000 seriyasining xalqaro standartlari.
   
2. 
   QMSni joriy etish sabablari va boshqa ko'rsatkichlar o'rtasidagi bog'liqlikni o'rganishda korxonaning (iqtisodiy, ijtimoiy), iqtisodiy samarasini va iqtisodiy QMS samaradorligi, uni ishlatish natijalari va uning narxi nisbati asosida amalga oshirish.
   
3. 
   Iste'molchilarni qoniqish ko'rsatkichlari asosida o'lchanadigan QMS ko'proq nuqtai nazarida samaraligi ko'pgina mamlakatlarda indekslar hisoblab chiqiladi.
   
4. 
   Korxonani boshqarish tizimi (umumiy boshqaruv) uchun maqsadga muvofiqdir Norton va Kaplan (BSC) balanslangan ko'rsatkichlar kartasi usulini qo'llang. Qabul qilish ta'siri guruhlari manfaatlarini hisobga olish va korxonaning uzluksiz rivojlanish tamoyili QMS ta'sirini yanada ob'ektiv aniqlash imkonini beradi.
   

QMSni baholashga yuqoridagi yondashuvlarni tartibda batafsilroq ko'rib chiqish mumkin injiniring xizmatlari sohasida kompaniyalar uchun samarali vositalarni ishlab chiqishiz mumkun. Birinchi ikkitasi yondashuvlar bizning fikrimizcha muhandislik xizmatlari sohasidagi korxonalar tomonidan QMSni baholashda foydalanish uchun mos keladi, chunki ular bog'liq sinergik ta'sirni ko'rsatadi. Biznes jarayonlarini takomillashtirish masalan: ob'ektlarni loyihalash, elektr ishlari, elektr ish uskunalari (ETO) va ishga tushirish. Boshqa tomondan, sinergik ta'sir korxonani boshqarish jarayonlari bilan bog'liq bo'lib, ular QMSni takomillashtirish uchun muhim. Xodimlarni rivojlantirish va o'qitish, sifat maqsadlarini rejalashtirish va amalga oshirish, xavf va imkoniyatlar bo'yicha harakatlar, mijozlar manitoringi qoniqish (ishlari) va innovatsion jarayonlar kiradi. Bizning fikrimizcha QMSga bunday yondashuvni baholash uchun korxonaning umumiy boshqaruviga integratsiyalashganligini ko'rsatadi. ISO 9001:2015 standartining muhim talabi bo'lgan muhandislik xizmatlari sohasi sanaladi.
Korxonada joriy qilingan QMSni baholash bo'yicha ko'rsatmalar muhandislik xizmatlari 1-rasmda ko'rsatilgan.