Ishlab chiqarish iqtisodiyoti II

Sifat va tovarning raqobatbardoshliligi
Sifat mahsulotning raqobatbardoshliligi bilan uzviy bog'liqdir. Lekin bu ikki tushuncha aynan bir xil emas.
Ixtiyoriy tovarning raqobatbardoshligi uni boshqa tovar bilan taqqoslash natijasida aniqlanadi va binobarin, nisbiy ko‘rsatkich hisoblanadi. U ushbu tovarning muayyan ehtiyojni qondirish darajasi bo'yicha rasobatchining tovaridan farq qilishini aks ettiradi. Qandaydir tovarning rasobatbardoshliligini aniqlash uchun nafaqat uni muayyan ehtiyojga mos kelish darajasi bo'yicha boshqa tovarlar bilan taqqoslash, balki bunda xaridorning xarid qilish va o'z ehtiyojini qondirish uchun keyinchalik foydalanish xarajatlarini ham hisobga olish kerak. Bundan kelib chiqadiki, rasobatbardoshlilik deganda iste'molchi uchun tovarning vatanimiz va xorijiy korxonalarining shunga o‘xshash boshqa tovarlariga nisbatan afzal ko‘rilishini belgilovchi iste'mol va qiymat tavsiflarining majmuasi tushuniladi.
Iste'molchi o'z moliyaviy imkoniyatlariga mos keladigan va uning ehtiyojini yuqori darajada qondiradigan tovarni tanlaydi.
Raqobatbardoshlilikni baholash uchun sifatning integral ko‘rsatkichi - mahsulotni ishlatish (iste'mol) qilishdan olinadigan yalpi foydali samaraning uni yaratish va ishlatish (iste'mol) qilishga ketadigan yalpi xarajatlarga nisbati tushunchasi kiritiladi. Biros ko‘pincha tayyorlovchi uchun mahsulotning samarasini aks ettiruvchi parametrlar iste'molchi uchun qiziqish uyg’otmaydi. Masalan, xuddi o‘sha ishlatish tavsiflari va buyumga sarflanadigan xarajatlarda tayyorlovchi energiya va mehnat sarfini kamaytira olsa, iqtisodiyot uchun umumiy samara nuqtai nazaridan uning sifati oshadi. Lekin iste'molchi nustai nazaridan jozibadorlik oshmaydi, chunki unga foydali hisoblanadigan parametrlar o'zgarmaydi (albatta, agar ishlab chiqarish xarajatlarini iqtisod qilish hisobiga sotish narxi pasaymasa).
Sifat va rasobatbardoshlilikni baholashning bir xil emasligi sifat nustai nazaridan fasat bir turdagi tovarlar taqqoslanishi bilan ham bog'liq. Muayyan ehtiyoj taqqoslashga asos qilib olinadigan rasobatbardoshlilik nuqtai nazaridan esa har xil turdagi tovarlarni ham taqqoslash mumkin, chunki ular bitta ehtiyojni qondirishning turli usullaridan iborat.
Shu bilan birga, "sifat" va "raqobatbardoshlilik" tushunchalari o‘rtasida to‘g’ri aloqa mavjud: ikkala tushuncha muayyan mehnatning natijalarini baholash uchun xizmat qiladi, tovar xislatlarining majmuasini aniqlaydi va jamiyat ehtiyojlari va ITTning rivojlanishi bilan o'zgaradigan dinamik tavsiflardan iborat bo'ladi.
Mahsulot sifatini boshqarishning kompleks tizimi (MSBKT) - chiqarilayotgan mahsulotning yuqori sifatini o‘rnatish, ta'minlash va saqlab turishga qaratilgan texnik, tashkiliy, iqtisodiy va ijtimoiy chora-tadbirlar, usullar, me'yorlar va boshqaruv vositalarining majmuasi. Bu tizim hayot siklining barcha bosqichlarida: loyiqalash, tayyorlash, muomalada bo‘lishda va ishlatishda mahsulot sifatini boshqarishni amalga oshiradi.
Mahsulot sifatini boshqarish - ishlab chiqarishni boshqarishning ajralmas sismi va korxonani boshqarish organlari tomonidan amalga oshiriladi.