Ishlab chiqarish iktisodiyoti I

(Ms)
deyilganida mahsulot 
chiqarish 
(ChM)
uchun sarflangan hamma turdagi moddiy xarajatlar 
(qiymat ifodasida) summasi tushuniladi.
Ms = Mh / CHM 
Bu yerda: 
Mh
– moddiy xarajatlarning so‘m, ming so‘m va hokazo-
lardagi yig‘indisi.
Konstruksiyalash bosqichida texnik qurilma (mashinalar, 
uskunalar va hokazolar) ning nisbiy og‘irligini yoki solishtirma metal 
sig‘imini belgilaydilar:
Gom=Gam/BKFX 
Bunda Gam – texnik qurilma detallarining kilogramli mutloq 
og‘irligi.
BKFX – Texnik qurilmadan foydalanishning asosiy xarakteristi-
kasining birligi, masalan traktorning quvvati – ot kuchi; avtomabiln-
ing yuk ko‘tarish quvvati – tonna va hokazo.
Texnik qurilmalar, ularning qismlari, detallarini ma’lum bir davr 
ichida ishlab chiqarish jarayonida 
detalga metal ishlatish koef-
fitsentni
(Kdmi) aniqlaydilar.
Kdmi = G/G’
bunda: 
G’ - tayyor detalning og‘irligi: kilagramm, tonna; 
G - detalni ishlab chiqarish uchun tayyorlangan zagotovkaning 
og‘irligi: kilogramm, tonna. 
Ishlab chiqarishga kiritiladigan kapital qo‘yilmalarning asosiy 
manbalari korxonaning o‘z mablag‘lari (foydadan chegirmalar), 
kredit va amortizatsiya chegirmalaridir. 
Ilmiy – axborot potensiali
. Axborot resurslari o‘z ichiga 
mahsulotlarni loyhalashtirishda, ishlab chiqarishni ilmiy texnologik 
jihatdan tayyorlash va mahsulot ishlab chiqarishda foydalaniladigan 
yoki foydalanishga mo‘ljallangan ilmiy, texnik va iqtisodiy axborotni 
oladi.
Patentlarning ta’riflari, tarmoqlarning ilmiy va ilmiy – texnik 
jurnallari, spravichniklar, monarafiyalar ilmiy – texnik axborotning 
manbalari bo‘lishi mumkin.

---

61 
Me’yoriy huquqiy axborot O‘zbekiston Respublikasining 
fuqarolik kodeksda, O‘zbekiston Respublikasining vazirlik va 
mahkamalarining me’yoriy hujjatlarida, bojxona hamkorligi 
kengashining hujjatlarida, xorijiy mamlakatlarning fuqorolik va 
huquq kodekslarida, xalqaro kelishuvlar va konveksiyalarda, ayrim 
mamlakatlarning mahsulotga texnik talablar standartlari va shartlari-
da mavjuddir. 
Ishlab chiqarish omillarini, ularning iste’mol qiymatlariga 
bo‘lgan talablarning o‘sib borayotganini hisobga olib, doimiy rav-
ishda qayta ishlab chiqarish rivojlanayotgan iqtisodiyotning hara-
katlantiruvchi kuchidir.