Ишлаб чиљариш омиллари бозори

13.25-rasm. Zayom qiymatidan olinadigan diskontirlangan
daromadlar yig’indisi.
Zayomlar muddatsiz bo’lganda zayom olgan shaxs cheklanmagan muddatda har yili ma’lum o’zgarmas summa olib turadi. 1000 so’mlik dividend beradigan cheksiz muddatli zayomning narxi quyidagiga teng:

Bunday holda quyidagicha hisoblanadi:

Shunday qilib, agar foiz stavkasi 5% bo’lsa, muddatsiz zayomning qiymati so’m bo’ladi. Agar foiz stavkasi 20% bo’lsa, zayomning qiymati 5000 so’mga teng bo’ladi.
13.3. Yer bozori
Iqtisodiy nazariyada yer deganda, uning tabiiy resurslari tushuniladi, ya’ni: yerning hosildorligi, undagi foydali qazilma boyliklar va hokazolar. Bunda biz yerning ustki qatlamini qaraymiz, ya’ni uning ustki qatlamidan qishloq xo’jaligi mahsulotlari etishtirishda yoki qurilishda (uy-joy, maktab, korxona va hokazo) foydalanish mumkin.
Yerning o’ziga xos xususiyatlaridan biri, u har doim cheklangan va uni u joydan boshqa joyga, ya’ni kapitalni ko’chirganday ko’chirib bo’lmaydi.
Yer taklifi. Yer taklifiga ta’sir etuvchi asosiy omillar - bu uning hosildorligi va qulay joylashganligidir. Ma’lumki, sifatli yerlar har doim va har yerda cheklangan bo’ladi. Sifatli, shaharlarga yaqin bo’lgan yerlar yanada ko’proq cheklangan bo’ladi.
Ma’lumki, yerning hosildorligi yerning sifatiga, ob-havo sharoitiga, suv bilan ta’minlanishi mumkinligiga, unda mehnat qiladiganlarning bilimiga, tajribasiga va foydalaniladigan texnikaga, ekiladigan urug’ sifatiga va hokazolarga bog’liqdir. Yuqoridagi omillarning ko’pchiligi o’zgaruvchan bo’lib, ularning ta’siri ham o’zgaruvchandir. Lekin, qishloq xo’jaligida foydalaniladigan kapitalning va mehnatning o’zgarishi har doim ham bir xil sodir bo’lmaydi. Ular odatda ma’lum muddat o’tgandan keyin o’zgaradi.
Yer taklifining cheklanganligi shuni ko’rsatadiki, uning taklif chizig’i absolyut elastik emas. Shuning uchun Yerning taklif chizig’i grafikda vertikal ko’rinishga ega bo’ladi (13.26-rasm).