Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o

7.3. Buxgalteriya hisobi registrlaridagi
xato yozuvlarni tuzatish tartibi
Buxgalteriya hisobi registrlariga ko‘rsatkichlar aks ettirilay- 
ot- ganda e ’tiborsizlik, m a’suliyatsizlik, tajribasizlik oqibatida xato 
yozuvlar yozilishi mumkin. Xato yozuvlar aks ettirilgani quyidagi 
holatlarda aniqlanishi mumkin.
Xato yozuv faqat bir registrlarda aks ettirilgan.
Xato yozuv noto‘g ‘ri buxgalteriya provodkasi natijasida vujud­
ga kelgan.
Buxgalteriya provodkasi to ‘g ‘ri, ammo aks ettirilgan summa 
ko ‘p yoki kam yozilgan.
Buxgalteriya hisobi registrlari da xato yozuvni yuqorida keltiril- 
gan qaysi holatlardan birida aniqlanganiga qarab, tuzatish yozuv- 
lari am alga oshiriladi.
Xato tuzatishning quyidagi usullari mavjud: «Korrektura» usu- 
li, «Qizil qalam» usuli, «Qo‘shimcha yozuv» usuli.
1 4 8

---

«Korrektura» usulidan xato yozuv faqat bir hisob registrida 
mavjudligi aniqlangan holatda foydalaniladi. «Korrektura» usulin- 
ing mohiyati shundaki, xato yozuv ustidan ingichka chiziq torti- 
lib, uning yoniga to lg ‘ri yozuv yoziladi ham da bu haqda xato yo- 
zuvni to ‘g ‘rilagan javobgar shaxs yoki bosh buxgalter muddatni 
ko‘rsatib, imzo qo'yadi. M asalan, «Materiallar» hisob schyotin- 
ing debeti bilan buxgalteriya hisob reestriga 40050 so‘m o ‘miga, 
40000 so‘m yozilgan. 40000 (14.03.11) «to‘g ‘rilanganligiga isho- 
nilsin» (imzo).
«Qizil qalam» usulidan buxgalteriya provodkasi noto‘g ‘ri 
berilganida yoki k o ‘p summa aks ettirilganida foydalaniladi.
«Qizil qalam» usuli yordamida xato yozuv qizil rangli siyoh 
orqali to ‘g ‘rilanadi. Y a’ni, qizil rangda yozilgan raqam, shu raqam 
yozilgan oborot jam i summasi dan ayirilishi kerak. Qizil siyohda- 
gi yozuv aks ettirilib, xato yozuv to 'g ‘rilanganidan so‘ngra, to ‘g ‘ri 
buxgalteriya provodkasi hisob registrlariga yozib qo‘yiladi. «Qizil 
qalam» usuliga misolni keltirish orqali talabalam i, ushbu usul m o­
hiyati bilan yaqindan tanishtiriladi. M asalan, «Asosiy ishlab chiqa­
rish» uchun ombordan material berildi 60000 so^rn. Ushbu jarayon 
uchun buxgalteriya provodkasi quyidagicha b o ia d i.
Dt 2010 - «Asosiy ishlab chiqarish» schyoti - 60 000 so‘m
Kt 1000 - «Materiallar» schyoti - 60 000 so‘m.
Buxgalteriya xodimi tomonidan esa hisob registrlariga 600 000 
so‘m aks ettirilgani aniqlandi.
Xato yozuvning bir «О» raqamini o ‘chinsh orqali to ‘g iila s h
mumkin emas. Demak, «Qizil qalam» usulidan foydalanishga 
to ‘g ‘ri keladi:
600000 - 540 000 = 60000.
Buxgalteriya hisob registrlariga 540 000 so‘m ortiqcha yozil- 
ganligi sababli, 600 000 dan 540 000 ayirilishi shart. Sxema 
ko‘rinishida sintetik schyotlarga taalluqli buxgalteriya hisob regis- 
trlaridagi yozuvlar quyidagicha aks ettiriladi:
149

---