Ыртача ми+дорлар

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАР

• Режа:
• 1. Ўртача миқдорлар тўғрисида тушунча.
• 2. Ўртача миқдорларнинг турлари ва уларни ҳисоблаш тартиби.
• 3. Мода. Медиана.

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАР ТЎҒРИСИДА ТУШУНЧА

• Ўртача миқдор дейилганда бир турдаги ҳодисанинг ўзгарувчан белгилари асосида умумлаштириб таърифловчи миқдор, кўрсаткич тушунилади.

• геометрик

• квадратик

• хронологик

• гармоник

• арифметик

• ўртача
• миқдорларнинг
• шакллари

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ТАРТИБИ

• У ёки бу ўртачани қўллаш ўрганилаётган ҳодиса ҳарактерига боғлиқ. Ҳар қандай ўртачани ҳисоблаш учун қуйидагилар бўлиши керак:
• - ўрталаштирилаётган белги ва унинг вариантлари;
• - тўпламда ўрганилаётган белгилари сони ёки алоҳида миқдорларнинг учрашиш тезлиги, вазни;
• - ўртача миқдор;
• - йиғинди (сигма).

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ТАРТИБИ

• Ўртача арифметик миқдор ўртача ҳисобланиши лозим бўлган белгининг алоҳида вариантлари (x) ва уларнинг вазнлари (f) мавжуд бўлган тақдирдагина қўлланилади.

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ТАРТИБИ

• Оддий арифметик ўртача ўрталаштирилаётган белги миқдорлари (вариантлари) тўпламда бир ёки тенг марта такрорланган пайтда қўлланилади.
• бу ерда
• - ўрталаштирилаётган алоҳида миқдорлар;
• - ўрталаштирилаётган алоҳида миқдорлар сони.

Масалан, корхонада 5 та ходим ишлайди, улар қуйидагича иш ҳақи олишади (минг сўм) 20, 26, 30, 32, 36. Ўртача иш ҳақи:

ЎРТАЧА МИҚДОРЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ТАРТИБИ

• Агар маълумотлар вариацион қатор кўринишида (ўрталаштирилаётган белгилар тўпламда икки ва ундан ортиқ марта учраганда) берилса ўртача миқдор ўртача арифметик тортилган формуласи ёрдамида аниқланади:
• Бу ерда,
• - ўрталаштирилаётган алоҳида миқдорлар ва уларнинг вазнлари кўпайтмаси
• - ўрталаштирилаётган алоҳида миқдорлар вазнлари;

Дўконлар савдо майдони, м.кв. (х)	Дўконлар сони (f)	Барча дўконлар бўйича савдо майдони, м.кв. (х*f)
40	2	80
50	4	200
60	6	360
70	8	560
80	5	400
90	3	270
Жами	28	1870