Irrigatsiya va melioratsiya

9.5 Yopiq yotiq zovurlarda qo’llaniladigan quvurlar.
Yopiq yotiq zovur tarmoqlarini qurishda sopol, plastmassa, g’ovak beton, 
yog’och, asbesttsement, beton va temir-beton quvurlari qo’llaniladi.
Plastmassa zovur quvurlari.
Bu quvurlar polietilen va polivinil xlordan 
tayyorlanib, o’zining yengilligi, suv qabul qilish teshiklari o’lchamlarining bir 
xilligi, qurilish vaqtida qulayligi bilan sopol zovur quvurlariga nisbatan ustun 
turadi. Ular burama (qat-qat) va spiralsimon (buralma) ko’rinishda bo’ladi (10-11-
rasmlar).
9.5.1-rasm. Buramali 
zovur quvuri 
 
9.5.2-rasm. Yotiq zovurlar uchun sun’iy tolali 
filtrlar konstruktsiyasi: 

---

202 
1-zovur quvuri; 2-tirqish; 3, 4-shisha tolali mato 
o’ramasi; 5-bazalt tolali mato 
Plastmassa zovur quvurlari sun’iy tolali filtrlar (11-rasm) bilan jihozlanadi va 
yopiq zovurlardan ochiq zovurlarga suv chiqarish o’rnida ham ishlatiladi. 
9.6 .Qurama zovurlar va ularning qo’llanilish sharoitlari 
Qurama zovurlar 
bu yotiq (ochiq yoki yopiq zovur va kollektorlar) zovurlarga ulangan, o’zi 
quyiladigan (buloq ko’rinishida) tik (kuchaytiruvchi) quduqlar ko’rinishidagi 
inshootlar kompleksidan iboratdir (9.3.6-rasm). Ular tabiiy va yuqori qatlamlardan 
suvlarning 
sizilishidan 
hosil 
bo’lgan gidrodinamik bosimlar natijasida, 
kuchaytiruvchi quduqlardagi sizot suvlari sathining ular ulangan yotiq zovurlardagi 
suv sathiga nisbatan yuqori bo’lishi (
H
) hisobiga ishlashiga asoslangandir. 
9.6.1rasm. Qurama zovurlar 
Qurama zovurlarni loyihalash yuqorida qayd qilinganidek, 2 va undan yuqori 
tarkibli tuproqlarda, agar yuqori tarkib suvni yomon o’tkazuvchan va uning 
qalinligi zovur chuqurligidan kata bo’lsa, hamda quyi tarkiblarda bosimli sizot 
suvlariga ega bo’lgan yaxshi suv o’tkazuvchan tuproqlar mavjud filtratsion 
sxemalarda tavsiya etiladi. 
Litologik tarkibga qarab qurama zovurlarning kuchaytiruvchi quduqlari 
quyidagicha loyihalanishi mumkin: 
1.
Quvurlar bilan jihozlangan quduqlar. Bu holda kuchaytiruvchi quduq teshik 
(tirqish)li quvurva qum-shag’alli filtr to’kmasi bilan jihozlanadi va tuzilmada quyi 

---

203 
qatlamlardan ko’tarilayotgan sizot suvlari gidravlik qarshilikka juda kam uchrab, 
kuchaytruvchi quduqning suv ko’tarish qobiliyati keskin ortadi. 
2.
Qum-shag’allar alashmasi bilan to’ldirilgan quduqlar. Bu tuzilma yuqori va 
quyi qatlamlar kam qalinlik qiymatiga ega bo’lganda qo’llaniladi.
Kuchaytiruvchi 
quduqlarningzovurtarmoqlarigayaqinjoylashtirilishi 
(yopiq 
zovur 
o’qidanochiq zovur qirg’og’igachamasofa 1, 5-2, 0 mbo’lishi) 
maqsadgamuvofiq hisoblanadi. Lekin, zovur o’qibilankuchaytiruvchi quduq 
o’qiorasidagimasofa
м
6
l

bo’lishikerak.