Irrigatsiya va melioratsiya

Gidrotexnik zovurlar 
quyidagi turlarga farqlanadi:
O’zining boshqaruvchi qismining yer yuzasiga nisbatan joylashishi bo’yicha:
yotiq 
(ochiq va yopiq), qurama va tik zovurlar
(8.4.2-rasm).
 
 
9.3.1-rasm. Gidrotexnik zovurlarlarning ko’rinishi 
(a-tik zovur, b-yotiq zovur, v-ochiq kollektor, g-nomukammal zovur,
d-qurama zovur) 
Rejada joylashishi bo’yicha quyidagicha bo’ladi: 
muntazam, ayrim va kesuvchi 
zovurlar 
hisoblanadi.
 
Chuqurligi bo’yicha yotiq zovurlar 
sayoz
va
chuqur
bo’ladi. Tik zovurlar
mukammal va nomukammal
zovur turlariga bo’ladi. 
Konstruktiv ko’rinishi bo’yicha: 
quvurli, xodali, qamishli, teshikli va tirqishli 
zovurlar bo’ladi. 
Ishlash davriga qarab, 
doimiy 
va
vaqtinchalik (muvaqqat)
zovurlar 
loyihalanadi. 
Suv olib chiqib ketishini hisobga olgan xolda 
o’zi oqib chiqadigan, nasos 
qurilmasi yordamida, so’ruvchi va yutuvchi 
zovurlarga ajratish mumkin.
Ortiqcha namiqqan maydondan ortiqcha minerallashgan suvlarni olib chiqib 
ketish va bu maydondagi tuproqning faol qatlamida qishloq xo’jaligi ekinlarining 

---

196 
o’sishiga normal sharoit yaratish uchun gidrotexnik zovurlar tizimini loyihalash 
kerak.
Gdrotexnik zovur turini tanlashda quyidagi omillar hisobga olinadi: 
1.
Suv ta’minotining turi. 
2.
Muvozanat maydonning gidrogeologik sharoiti. 
3.
Sizot suvlarining loyihaviy joylashish chuqurligi. 
4.
Tuproq-meliorativ rayonlashtirish. 
5.
Texnik cheklanishlar. 
6.
Ekologik muammolar. 
7.
Texnik-iqtisodiy hisob-kitoblar. 
Muvozanat maydonining gidrogeologik shart-sharoiti gidrotexnik zovurni texnik 
tomondan qo’llash mumkin yoki mumkin emasligini belgilab beruvchi asosiy 
omillardan biri xisoblanadi. Gidrotexnik zovurlarni loyihalashning dastlabki 
bosqichida loyihalashtirayotgan xudud uchun filtratsion sxema tuzib olinadi (9.3.2-
rasm).