Iqtisodiyoti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qishloq xo‘jaligida 
mulkiy munosabatlarni 
yanada 
takomillashtirish 
yo‘llari

---

206 
8-BOB: QISHLOQ XO‘JALIGIDA MODDIY-TEXNIKA 
RESURSLARI VA ULARDAN FOYDALANISH 
SAMARADORLIGI 
1. Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari va ularning 
turkumlanishi. 
2. Qishloq xo‘jaligida moddiy-texnika resurslaridan foydalanish holati 
va samaradorligini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar. 
3. Qishloq xo‘jaligida moddiy-texnika resurslaridan foydalanish 
samaradorligini oshirish yo‘llari. 
 
Tayanch so‘zlar: 
mehnat vositalari, mehnat predmetlari, moddiy-
texnika 
resurslari, 
ishlab 
chiqarish 
vositalari, 
ishlarning 
mexanizatsiyalashganlik darajasi. 

1. Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari va ularning 
turkumlanishi. 
Moddiy ishlab chiqarish jarayonining muhim sharti – ishlab 
chiqarishning zaruriy omillari mavjud bo‘lishidir. Ushbu zaruriy 
omillarni ikki guruhga bo‘lish mumkin: subyektiv omil – inson mehnati 
va obyektiv omil – ishlab chiqarish vositalari. Ishlab chiqarish vositalari 
o‘z navbatida mehnat vositalari va mehnat predmetlaridan tashkil topadi. 
Mehnat vositalari – bu ishlab chiqarish jarayonining buyumlashgan 
elementlari bo‘lib, ular yordamida insonlar mahsulot ishlab chiqarish 
maqsadida 
mehnat 
predmetlariga 
ta’sir ko‘rsatadilar. Mehnat 
predmetlari – ishlab chiqarishning buyumlashgan elementi bo‘lib, inson 
mehnati unga qaratilgan bo‘ladi, unga ishlov beriladi va zarur bo‘lgan 
shaklga o‘zgartiriladi. Ishlab chiqarish jarayonida mehnat vositalari 
yordamida mehnat predmetlariga ta’sir qilinadi va insonlar tomonidan 
ishlab chiqarish ehtiyoji yoki o‘zlarining ehtiyojlari uchun zarur bo‘lgan 
mahsulotlar ishlab chiqariladi.
Qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida ishlab chiqarish jarayonida mehnat 
vositalari va mehnat buyumlari bilan bir qatorda yer va suv ham muhim 
ahamiyat kasb etadi. Qishloq xo‘jaligi ekinlarining hosildorligi, qishloq 
xo‘jaligi ishlab chiqarishi jarayoning natijalari va samaradorligi yerning 
sifati, uning mahsuldorligi va suv bilan ta’minlanganligiga bevosita 
bog‘liq bo‘ladi. Qishloq xo‘jaligida ishchi mehnat vositalari yordamida 
mehnat predmetiga va yerga ta’sir ko‘rsatadi hamda dehqonchilik

---

207 
mahsulotlari 
yaratadi. 
Bu 
jarayon 
chorvachilik 
mahsulotlari 
yetishtirishning ham muhim sharti hisoblanadi (8.1-chizma).