"iqtisodiyot va menejment "

Intilish
 
– biror 
bir narsa kamchilik sezganda yo`nalishni aniqlash. Bu ehtiyoj sezganda hatti-
harakatdir va maqsadga erishishga yo`naltiradi. Bu erda maqsad deganda, shu 
ehtiyojni qondirishda asosiy dastak hisoblanadi. Inson bu maqsadga erishsa, ehtiyoj 
qondiriladi, qisman qondiriladi yoki aksincha qondirilmasligi ham mumkin.
Ehtiyojni qondirish darajasi inson kelajagidagi hatti-harakatini belgilaydi. Qaysi 
hatti-harakat inson ehtiyojini qondirsa, u hatti-harakatni takrorlaydi, agar qaysi hatti-
harakat inson ehtiyojini qondirmasa, u bu hatti-harakatni takrorlamaydi. Menejerlar 
shunday sharoitni yaratishlari kerakki, bunda xodim tashkilot maqsadlari sari intilish 
natijasida o`z ehtiyojini ham qondira olsin. Odamzodning turli xil aniq ehtiyojlari 
mavjud. Rahbar doimo ehtimollik elementini hisobga olishi kerak, chunki 
motivatsiyada aniq bir yaxshi usul yo`q. Biror bir kishiga bir motivatsiya usuli ta`sir 
qilsa, boshqasiga umuman ta`sir qilmasligi mumkin. 
Mukofotlar –
bu odamzod o`zi 
uchun qadrli deb hisoblagan barcha narsalar. Har bir odam uchun qimmatli narsa har 
xil bo`ladi, demak mukofotga bo`lgan qarash ham turli xil. Rahbar ikkita asosiy 
mukofot turlari bilan ishlaydi: ichki va tashqi. 
Ichki mukofot –
bu ishning 
mohiyatidir. Masalan, natijaga erishish, o`zini hurmat qilish hissiyoti va muvaffaqiyat 

---

161 
zavqi. Ish jarayonida vujudga keladigan munosabat va do`stlik ham ichki qoniqishga 
misol bo`la oladi. Ichki qoniqishni vujudga keltirishning eng oddiy usuli – bu ish 
joyida kerakli sharoitni yaratish va aniq vazifani qo`yish. 
Tashkilot vazifalarini muvaffaqiyatli bajarish uchun odamlarga ma`lum 
darajada ta`sir ko`rsatish mumkinligi 
“motivatsiya”
tushunchasi rahbarlar 
leksikoniga kirmasdan ancha ilgari ma`lum edi. Eng birinchi qo`llanilgan usullardan 
biri bu