"iqtisodiyot va menejment "

4.4.Baho(narx) turlari. 
Bozor iqtisodiyotining o`ziga xos tizimi borki, u o`zaro bog’langan, bir-birini 
taqozo etuvchi, ammo turli maqsadlarda qo`llanuvchi baholar majmuasidan tashkil
topadi. Bahoning shakllanish jarayonи murakkab bo`lib, uning ishtirokchilari g’oyat 
ko`pchilikni tashkil etadi. Baholar turli vazifalarni bajarganligi sababli ham ularning 
turi ko`p. 
Baholarning asosiy turlariga quyidagilar kiradi: 
1.
 
Iqtisodiy mazmuniga ko’ra:

Ulgurji narxlar. 

Chakana narxlar. 

Xarid narxlari. 

Dotatsion narxlar. 

Demping narxlar. 

Nufuzli narxlar. 

Tariflar. 
2.
 
Tartibga solinishi darajasiga ko’ra: 

Qat’iy belgilangan narxlar. 

Erkin narxlar; 

Tartibga solinadigan narxlar; 

Shartnomaviy narxlar. 
3.
 
Amal qilish doirasi (bozor ko’lami)ga ko’ra: 

Hududiy (mintaqaviy) narxlar. 

---

120 

Milliy narxlar. 

Jahon narxlari. 
Iqtisodiyotda amal qilib turgan barcha narx turlari narx tizimini tashkil qiladi. 
Narxlar tizimiga quyidagi narxlar kiradi: 
1.
 
Ulgurji narxlar
– ishlab chiqaruvchilar tomonidan katta partiyadagi tovarlar bir 
yo`la ko’tarasiga sotilganda ulgurji narxlardan foydalaniladi. Ulgurji narxlar 
ishlab chiqaruvchilar ва ta`minlash-sotish tashkilotlari xarajatlarini qoplashi 
hamda ularning ma`lum miqdorda foyda ko`rishini ta`minlashi zarur. Ulgurji 
bahoni asosan tovar birjalari, ulgurji savdo-sotiq olib boriladigan savdo 
markazlari va savdo uylarida uchratish mumkin. 
2.
 
Chakana narxlar.
Tovarlar bevosita iste`molchilarga sotilganda foydalaniladi. 
Bu narx o`z ichigа tovar ulgurji narxini, chakana savdo tashkilotchilarining 
xarajati va foydasini oladi. Chakana narxlar tovarlarga bo`lgan talab va taklifni 
bog’lovchi rolini o`ynaydi. Chakana narx talab va taklifning nisbatiga qarab 
yuqori yoki past bo`lishi mumkin.