Iqtisodiyot nazariyasi

Qaysi bozor monopolist bо‘lishi mumkin?

{=qishloqdagi benzin quyish shoxobchasi

~shokolad mahsulotlari bozori

~gullar bozori

~don bozori}

Bozorning quyidagi turlaridan qaysi birida sotuvchi va xaridorlar bevosita ayirboshlash orqali bog‘lanmaydi?

{= tovar va xomashyo birjalarida

~ oziq-ovqat mahsulotlari bozorida

~ sanoat tovarlari magazinida

~ avtomobillarga yog‘ quyish shaxobchalarida}

Bozor iqtisodiyotiga о‘tishda islohotlar qachon sezilarli

samara beradi?

{= chinakam mulkdorlar sinfi shakllanganda

~ milliy valyuta muomalaga kiritilganda

~ boshqarish tizimi takomillashtirilganda

~ ijtimoiy himoya tizimi yaratilganda}

Iqtisodiy islohotlar nima?

{= iqtisodiyotda bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar

~ ijtimoiy о‘zgarishlarni amalga oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar

~ siyosiy о‘zgarishlarni amalga oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar

~ ma’naviy va maishiy о‘zgarishlarga qaritilgan tadbirlar}

Bozorning qaysi turida sotuvchi va xaridorlar bir-biri bilan aksiya, obligatsiya kabi qimmatli qog‘ozlar orqali bog‘lanadi?

{= kapital (fond) bozorida

~ chet el valyutalari bozorida

~ xomashyo birjalarida

~resurslar bozorida}

Quyidagi tushunchalardan qaysi biri odamlarni biron narsa olish va haq tо‘lash qobiliyatlarini ifodalaydi?

{= talab

~ xohish

~ zaruriyat

~ ehtiyoj}

Tovar va xizmatlar bozori muvozanat holatda bо‘ladi, agar

{= talab hajmi taklif hajmiga teng bо‘lsa

~ narx xarajatlar va foydaga teng bо‘lsa

~ texnologiya darajasi sekinlik bilan о‘zgarsa

~ talab taklifga teng bо‘lsa}

Agar tovarga taklif va talab ortsa u holda ...

{= tovarning umumiy miqdori ortadi

~ narx kо‘tariladi

~ narx barqaror bо‘ladi

~ jamiyatning farovonligi oshadi}

Mahsulotning narxi tushishiga sabab bо‘lishi mumkin:

{=ishlab chiqarish resurslari narxining tushishi

~ о‘zaro bir-birini tо‘ldiruvchi tovarlar narxining tushishi

~bir-birini о‘rnini bosuvchi tovarlar narxining о‘sishi

~iste’molchilar daromadining ortishi}

Quyidagi sanab о‘tilganlardan qaysi biri xususiy mulkka asoslangan tadbirkorlik faoliyatiga mos emas:

{= kapital omiliga jamoa egalik qiladi

~ mustaqil erkin faoliyat yuritadi

~ chetdan ishchi yollaydi

~ ishlab chiqarish natijasi mulk egasiga tegishli bо‘ladi}

Asosiy va aylanma kapitalning farqlanuvchi jihatlariga quyidagilardan qaysi birini qо‘shib bо‘lmaydi?

{= amortizatsiya ajratmalarini hisoblash

~ sarflangan mablag‘ning qaytishi

~ ishlab chiqarish jarayonida о‘z xossasini о‘zgartirishi

~doiraviy aylanishda qatnashishiga kо‘ra}

Chayqovchilik faoliyati ...

{= narxlar beqarorligi tendensiyasini kuchaytiradi

~ qonun asosida ish yurituvchi tadbirkorlar uchun riskni orttiradi

~ doimo foyda olishga olib keladi

~ tadbirkorlar uchun riskni kamaytiradi}

Quyidagi sanab о‘tilganlardan qaysi biri yakka tartibdagi mehnat faoliyatiga asoslangan individual tadbirkorlikka tо‘g‘ri

kelmaydi:

{= yollangan xodimlarga ish haqi tо‘laydi

~ mulkidan daromad topish maqsadida foydalanadi

~ olingan natija uning о‘ziga tegishli bо‘ladi

~ individual mulkka asoslanadi}

Firmaning doimiy xarajatlari bu –

{= firma mahsulot ishlab chiqarmasa ham sarflanadigan xarajatlar

~ mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan minimal xarajatlar

~ resurslarni sotib olish xarajatlari

~mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan о‘rtacha xarajatlar}

Firmaning о‘zgaruvchi xarajatlari bu –

{= mahsulot ishlab chiqarish hajmi о‘zgarishiga bog‘liq xarajatlar

~ mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan minimal

xarajatlar

~ firma mahsulot ishlab chiqarmasa ham sarflanadigan xarajatlar

~ mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan о‘rtacha xarajatlar}

Quyidagi sarf-xarajatlardan qaysi biri mahsulotning moddiy-buyum shaklini belgilab beradi.

{=xomashyo va materiallar

~ soliqlar

~yonilg‘i va moylash materiallari

~ish haqi}

Quyidagilardan qaysi biri korxona uchun ichki xarajat hisoblanadi?

{= bino va inshootlar amortizatsiyasi

~ yollanib ishlovchilar ish haqi

~ energiya uchun tо‘lovlar

~ xomashyo xarajatlari}

Nominal ish haqining tо‘g‘ri ta’rifini toping:

{=ma’lum vaqt oralig‘ida pul shaklida olingan ish haqi

~ ish haqining sotib olish layoqati

~ barcha pul daromadlari (foyda, renta, foiz) summasi

~nominal ish haqiga ta’rif berilmaydi}

Real ish haqining tо‘g‘ri ta’rifini toping:

{=nominal ish haqiga sotib olish mumkin bо‘lgan tovarlar va xizmatlar miqdori

~pul shaklida olingan ish haqi

~ish haqining pul shaklida qatiy belgilangan stavkasi

~ish haqining soliqlar chegirilgan qismi}

Quyidagi bozorlardan qaysi birlarini mukammal raqobatga asoslangan bozorga kiritish mumkin?

{= dehqon bozori, qimmatli qog‘ozlar bozori

~ axborot, intellektual mulk bozori

~ muzlatkich, televizor bozori

~ avtomobil, velosiped bozori}

Tabiiy monopoliyaga ... misol bо‘la oladi.

{= Toshkent metropoliteni

~ IBM kompaniyasi

~ OPEK – xalqaro neft karteli

~ «Sharq» matbaa ishlab chiqarish konserni}

О‘zbekiston iqtisodiyotida kо‘pchilik bozor:

{=muayyan raqobat va monopolistik bozor elementlari xos

~mukammal raqobatga asoslanadi

~tartibga solib bо‘lmaydigan monopoliya

~ tartibga solinadigan monopoliya}

Oligopoliya – bu:

{= bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi raqobatlashuvchi kо‘plab firmalar

~tabaqalashgan mahsulot ishlab chiqaruvchi kо‘plab raqobatdosh firmalar

~bir necha yirik raqobatdosh firmalar

~yagona yirik iste’molchi kompaniya }

Quyidagilardan qaysi biri «narxsiz» raqobatlashish usuliga kiradi?

{= kafolatlangan tekin xizmat kо‘rsatish

~imtiyozli narxlarni belgilash va boshqa tovarlarni qо‘shib berish

~«narxlar jangi» yoki narxlarni pasaytirib borish

~ narxlardan chegirma qilish}

Narx vositasida raqobat usuliga kiradi:

{=narxlardan chegirma qilish

~tovar sifatini tabaqalashtirish orqali iste’mol xossalarini oshirish

~kafolatlangan muddatda va undan keyingi davrda turli xil xizmatlar kо‘rsatish

~marketing strategiyasi va reklamadan foydalanish}

Narx oshib borishi bilan talabning asta-sekin pasayib borishini nima bilan izohlanadi?

{=iste’molchi pul daromadining cheklanganligi bilan

~iste’molchi didining о‘zgarishi bilan

~ehtiyojning tо‘laroq qondirilganligi bilan

~talabda rо‘y bergan о‘zgarishlar bilan }

Narxning qaysi vazifasi talab va taklifning mos kelishi orqali amalga oshadi?

{=muvozanatlikni ta’minlash

~tartibga solish

~ijtimoiy himoyalash

~raqobat vositasi}

Davlat byudjeti mablag‘lari hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narxlar qanday nom bilan ataladi?

{=dotatsion narx

~ulgurji narx

~demping narx

~nufuzli narx}

Yer uchastkalarining tabiiy unumdorligi va iste’molchilarga nisbatan joylanishidagi farq tufayli vujudga keladigan renta

{=monopol renta

~absolyut renta

~differensial renta I

~differensial renta II}

Agrar ishlab chiqarishning boshqa tarmoqlardan alohida ajralib turuvchi xususiyati shundaki,

{=yuqori malakali bо‘lishni talab qiladi

~maxsus malaka talab qiladi

~energiyani sarflashga qaratilgan

~energiya tо‘plashga qaratilgan}

Quyidagilardan qaysi biri yerga bо‘lgan mulkchilik huquqini tо‘liq ta’minlaydi?

{=yerga egalik qilish

~yerdan foydalanish

~yerni tasarruf qilish

~yerni ijaraga berish}

Yer rentasi darajasini belgilab beruvchi asosiy omilni aniqlang

{=yerning unumdorligi

~yerga bо‘lgan talab

~qо‘llaniladigan boshqa resurslar narxi

~shu yerda yetishtiriladigan mahsulot narxi}

Shaxsiy daromad bu –

{=individual soliqlar to‘langandan so‘ng shaxsiy xarajatlarga mo‘ljallangan daromad

~yil davomida ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlar qiymati

~yil davomida uy xo‘jaliklari tomonidan olingan daromad

~mamlakat aholisining jamg‘argan daromadi}

Yalpi mahsulot tarkibiga sanab o‘tilganlardan qaysi birlari kiradi?

{=Yashirin sexda tayyorlangan makaron mahsulotlari

~Kitob magazinidan sotib olingan «Iqtisodiyot nazariyasi» darsligi

~Qarindoshdan foydalanib yurgan avtomobilini sotib olish

~Uy bekasining oiladagi bajargan xizmatlari}

Makroiqtisodiyot qaysi darajadagi iqtisodiyot?

{=yaxlit milliy iqtisodiyot

~iqtisodiyotning davlat sektori

~iqtisodiyotning kooperativ sektori

~iqtisodiyotning xususiy sektori}

Bozor xo‘jalik subektlari.

{=barchasi to’g’ri

~chet ellik jismoniy va yuridik shaxslar

~davlat tashkilot va muassasalari

~uy xo‘jaliklari}

Milliy ishlab chiqarishning umumiy natijasi qaysi ko‘rsatkichda to‘laroq ifodalanadi?

{=sof milliy mahsulot

~milliy daromad

~yalpi ichki mahsulot

~yalpi milliy mahsulot}

Yalpi milliy mahsulot tushunchasi.

{=bir yil davomida ishlab chiqarilgan pirovard mahsulot va ko‘rsatilgan xizmatlarning bozor narxida hisoblangan hajmi

~yil davomida ishlab chiqarish sohalarida yaratilgan barcha mahsulotlar qiymati

~yangidan vujudga keltirilgan qiymat

~oraliq mahsulotlar qiymati}

Mamlakatlarning iqtisodiy potensialini qaysi ko‘rsatkich bilan umumiy baholash mumkin?

{=milliy daromad

~sof milliy mahsulot

~yalpi ichki mahsulot

~ yalpi milliy mahsulot}

Pirovard mahsulot tushunchasi.

{=iste’mol qilingan mahsulot

~ishlov beriladigan mahsulot

~sotish maqsadida xarid qilingan tovarlar

~ iste’mol uchun tayyor bo‘lgan, sotilgan yoki sotiladigan tovar va xizmatlarning bozor narxidagi hajmi}

Quyidagi tengliklardan qaysi biri to‘g‘ri?

{=YaIM – amortizatsiya =SMM

~YaMM – sof eksport = SMM

~YaMM – egri soliqlar =SMM

~YaMM – to‘g‘ri soliqlar = SMM}

O‘zbekiston fuqarosi vaqtinchalik Rossiyada ishlaganda, uning olgan daromadi quyidagilarning qaysi biriga kiradi?

{=O‘zbekiston yalpi milliy mahsuloti (YaMM)ga va Rossiya yalpi

ichki mahsulot (YaIM)ga

~O‘zbekiston YaIMga va Rossiya YaMMga

~O‘zbekiston milliy daromadiga va Rossiya sof ichki mahsulotiga

~O‘zbekiston YaIMga va Rossiya YaIMga}

SMMdan egri soliqlar summasi chiqarib tashlansa qaysi ko‘rsatkich hosil bo‘ladi?

{=milliy daromad

~yalpi milliy mahsulot

~yalpi ichki mahsulot

~yalpi investitsiyalar}

Agar diqqat markazida mamlakatning iqtisodiy, harbiysiyosiy potensiali tursa, iqtisodiy o‘sish quyidagi ko‘rsatkichlar orqali o‘lchanadi:

{=mehnatning kapital bilan qurollanishi o‘sish sur’ati

~YaIM (YaMM), milliy daromadning o‘sish sur’ati

~ishlab chiqarish omillarining o‘sish sur’ati

~o‘rtacha mehnat unumdorligining o‘sishi}

Iqtisodiy o‘sish intensiv bo‘ladi, agar:

{=kapital bilan qurollanish darajasi o‘ssa

~yollanma ishchilarning ish haqi ko‘paysa, mehnat unumdorligining o‘sish sur’ati band bo‘lganlar o‘sish sur’atiga qaraganda yuqori

bo‘lsa

~qo‘shimcha mehnat omilini jalb qilish natijasida milliy daromad hajmi o‘ssa

~mahsulot birligiga sarflangan omillar hajmi o‘ssa}

Iqtisodiy o‘sishning intensiv omillariga kiradi:

{=mehnat unumdorligining ortishi

~ishlab chiqarish maydonlarining kengayishi

~mavjud texnologiya darajasida investitsiya hajmining o‘sishi

~ mavjud uskunalar miqdorining ortishi}

Quyidagilardan qaysi biri iqtisodiy o‘sishning intensiv omiliga kirmaydi?

{=yer, ishlab chiqarish maydonini ko‘paytirish

~fan-texnika taraqqiyoti yutuqlaridan foydalanish

~ishchilarning malakasini oshirish

~mehnat unumdorligini oshirish}

Quyidagilardan qaysi biri iqtisodiy o‘sish ekstensiv turining belgisi hisoblanadi?

{=mehnat va kapital sarflarining ortishi

~resurslarning samarali taqsimlanishi

~mehnat unumdorligining o‘sishi

~texnika taraqqiyoti o‘sishi}

Intensiv iqtisodiy o‘sish qanday amalga oshadi?

{= ishlab chiqarishga qo‘shimcha resurslarni jalb qilish orqali

~mavjud bo‘lgan iqtisodiy resurslardan samarali foydalanish orqali

~yangi korxonalar qurish yo‘li bilan

~qo‘shimcha pul resurslarini jalb qilish bilan}

Iqtisodiy o‘sishning intensiv omilini toping?

{=mehnat unumdorligining o‘sishi

~qo‘shimcha iqtisodiy resurslarning jalb qilinishi

~joriy xarajatlarning o‘sishi

~kapital sarflarining ko‘payishi}

Iqtisodiy o‘sishning ekstensiv omilini toping?

{=resurs sarflari ortishi

~yangi texnologiyani qo‘llash

~mehnat unumdorligining o‘sishi

~asosiy kapitalni tejash}

Iqtisodiy o‘sish nima?

{=barchasi to’g’ri

~ishlab chiqarishning takomillashishi

~ijtimoiy ne’matlarni ishlab chiqarishning o‘sishi

~yaratilgan tovarlar va xizmatlar mutlaq va nisbiy hajmi ning ko‘payishi}

O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sishning qaysi modeli qo‘llaniladi?

{=demokratik asosda ijtimoiy rivojlanishga qaratilgan o‘zbek modeli

~aralash iqtisod modeli

~rejalashtirilgan modeli

~byurokratik-boshqaruv modeli}

Milliy boylikning o‘sishi nimaga bog‘liq?

{=barcha javoblar to’g’ri

~ishlab chiqarish fondlarining o‘sishiga

~asosiy va aylanma fondlarning o‘sishiga

~moddiy resurslar, ishchi kuchi va kapital qo‘yilmalar o‘sishiga}

Nima uchun ayrim davlatlarning tabiiy boyliklari nisbatan kam bo‘lsa ham, iqtisodiy jihatdan taraqqiy etgan?

{=ilm-fan salohiyati hisobiga

~xalqaro mehnat taqsimotidan unumli foydalanish hisobiga

~tejamkorlik – ishlab chiqarish vositalari va jonli mehnatni tejash hisobiga

~ish kuchi va kapitaldan foydalanish hisobiga}

Agar odamlar olgan daromadlarini barchasini sarflamay, ma’lum bir qismini bankka qo‘yadi, desak:

{=jamg‘aradilar, lekin investitsiya qilmaydilar

~investitsiya qiladilar, lekin jamg‘armaydilar

~jamg‘armaydilar ham, investitsiya ham qilmaydilar

~ham jamg‘aradilar, ham investitsiya qiladilar}

Aholi iste’moli va pul-jamg‘armalari darajasini belgilaydigan asosiy omil nima?

{=soliqlar darajasi

~milliy daromad

~shaxsiy daromad

~ foiz stavkasi}

Quyidagilardan qaysi biri investitsiyalarning ichki manbai hisoblanadi?

{=foyda, amortizatsiya ajratmalari

~obligatsiya zayomlari, bank kreditlari

~aksiyalarni sotishdan olingan mablag‘lar

~ homiylar mablag‘lari}

Umumiy, ya’ni makroiqtisodiy muvozanatdagi asosiy muvozanat, bu:

yalpi talab va yalpi taklif, daromad va yalpi xarajatlar;

V) yalpi talab va yalpi taklif, yengil sanoat bilan oziq-ovqat sanoati

o‘rtasida muvozanat;

S) og‘ir sanoat bilan yengil sanoat o‘rtasidagi muvozanat, ish

kuchiga talab va taklif muvozanati;

D) tovar va xizmatlar taklifi, davlat budjeti daromadlari va xarajatlari o‘rtasida;

E) moliyaviy resurslar bilan ishlab chiqarish, ishlab chiqarish bilan

daromad o‘rtasidagi muvozanatdir.