«iqtisodiyot» kafedrasi «Makroiqtisodiyot» fanidan Mavzu

O’zbekistonda 2019-2021-yillarda makroiqtisodiy rivojlanish va pul – kredit siyosatini amalga oshirish sharoitlari tahlili

O‘rta muddatli istiqbolda pul-kredit sohasida qarorlar qabul qilishda Markaziy bank joriy iqtisodiy shart-sharoitlar tahlili va makroiqtisodiy prognozlarga asoslanadi. Makroiqtisodiy tahlil va prognozlarni ishlab chiqishda keng qamrovli ma’lumotlar, ekonometrik modellar va soha ekspertlarining xulosalaridan foydalaniladi. Bunda 2019 yildan boshlab Markaziy bank faoliyatiga makroiqtisodiy tahlil va prognozlashning zamonaviy tizimi (FPAS) joriy etila boshlaydi.
Prognozlarni shakillantirishda makroiqtisodiy rivojlanish tashqi va ichki omillari, mamlakatimizda kelgusida amalga oshirilishi ko‘zda tutilayotgan choralar inobatga olinadi. Rivojlanishning bugungi bosqichida narxlar dinamikasi bo‘yicha xatarlar nosimmetrik tarzda yuzaga kelishi va asosan inflyasiyani kuchaytirish xususiyatiga ega ekanligi pul-kredit siyosatini ishlab chiqishda ehtiyotkorona yondashuvni saqlab qolishni talab etmoqda.
O‘z navbatida, Markaziy bank pul-kredit siyosatini yuritishda inflyasiyani o‘rta muddatli istiqbolda pasaytirish maqsadlaridan kelib chiqadi. CHunki pul-kredit siyosati ichki narxlarga 1,5–2 yillik davriy kechikish (lag) bilan ta’sir etadi, odatda qisqa muddatli davrdagi inflyasiyani pul-kredit instrumentlari bilan tartibga solish qiyin bo‘ladi.
SHu munosabat bilan, pul-kredit siyosati asosiy yo‘nalishlari va prognozlarini ishlab chiqishda rivojlanishning asosiy variantlari bilan bir qatorda kelgusida ro‘y berishi mumkin bo‘lgan xodisalar va xatarlarni o‘z ichiga olgan muqobil (xatarli) varianti ham ishlab chiqildi. Ushbu ssenariylar bir-biridan iqtisodiy rivojlanishning ichki va t ashqi sharoit lari qismida farqlanadi.
Ichki sharoitlar respublikamizda amalga oshirilayotgan va amalga oshirilishi kutilayotgan o‘zgarishlarni o‘z ichiga oladi. Tashqi sharoitlar esa eksport tovarlari bozoridagi kon‘yunktura, asosiy savdo hamkor davlatlar iqtisodiyoti va valyuta kurslari o‘zgarishlari bilan bog‘liq omillarninazarda tutadi. Iqtisodiy rivojlanishning variantlar asosida ko‘rib chiqilishi xatarlar va ko‘zda tutilmagan hodisalar yuzaga kelgan sharoitda ham pul-kredit siyosatini yuritishda narxlar barqarorligini ta’minlashga qaratilgan aniq tahlil va prognozlarga asoslangan qarorlar qabul qilish imkonini beradi. Bunda qarorlar qabul qilishda asosiy e’tibor iqtisodiyotdagi qisqa muddatli o‘zgarishlarga emas, balki uzoq muddatli tendensiyalar va natijalarga qaratiladi.