Iqtisodiyot” fakulteti “Iqtisodiyot” kafedrasi mavzu: “O’zbekiston Respublikasining pul-kredit siyosati” mavzusidagi kurs ishi

1-jadval
Bank tizimining O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotidagi ulushi (mlrd so‘mda)⁹

Ko‘rsatkichlar nomi	01.01.2017 y.	01.01.2018 y.	01.01.2019 y.
YaIM	171 400,0	199 325,1	249 136,4
Bank aktivlari, jami	65 176,0	84 075,0	166 631,8
Aktivlarning YaIMga nisbati, foizda	38,0%	42,2%	66,9%
Kredit qo‘yilmalari, jami	42 685,0	52 610,5	110 572,1
Kredit qo‘yilmalarining YaIMga nisbati, foizda	24.9%	26,4%	44,4%
Jalb qilingan jami depozitlar	35 600,0	44 641,0	58 668,5
Depozitlarning YaIMga nisbati, foizda	20,7%	22,3%	23,5%
Jami kapital	7784,0	9 006,8	23 725,0
Jami kapitalning YaIMga nisbati, foizda	4.5%	4,5%	9,5%

Yuqoridagi jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turubdiki, mamlakatimiz yalpi ichki mahsuloti 2017-yilda 171400 mlrd.so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2018 yilda qariyb 199325,1 mlrd.so‘mni, 2019-yilda esa deyarli 50000 mlrd.so‘mga ortib 25% lik nominal o‘sishni qayd etgan holda 249136,4 mlrd.so‘mga yetganini ko‘rishimiz mumkin. Bank tizimining asosiy ko‘rsatkichlarini mamlakatimizning yalpi ichki mahsulotiga nisbatan ulushini, boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, iqtisodiyotdagi ulushiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, quyidagi holatga guvoh bo‘lamiz – jami bank aktivlari 2016-yilda 84075 mlrd.so‘m bo‘lib, YaIMga nisbatan ulushi 42,2 % ni tashkil etgan, 2019-yilga kelib esa bu ko‘rsatkich 24 % dan ortiqroqqa o‘sib 66,9 %ni tashkil etgan holda 166631,8 mlrd.so‘mga yetganligini ko‘rishimiz mumkin. E’tiborimizni respublikamiz tijorat banklarining kredit qo‘yilmalariga qaratadigan bo‘lsak, bunda ham yuqori o‘sishni kuzatishimiz mumkin. 2018-yilda jami kredit qo‘yilmalari 52610 mlrd.so‘mga yetib, YaIMga nisbatan ulushi 26,4%ni tashkil etgan va 2017-yilga nisbatan 1,5% ga ortganini ko‘rishimiz mumkin. 2019-yil yakuniga kelib esa kredit qo‘yilmalarining qoldig‘i sezilarli darajada yuqori o‘sdi, 2018 yilga nisabatan ikki barobardan ortiqroqqa o‘sib 110000 mlrd.so‘mdan ortib ketdi va YaIMga nisbatan ulushi ham 44,4% ni tashkil etdi lekin bunday yuqori o‘sishning asosiy sababi 2019-yil 5-sentyabrda amalga oshirilgan milliy valyutamiz so‘mning qariyb 100 foizlik devalvatsiya natijasidir.

Ma`lumki, bank resurslarini joylashtirish bilan bog`liq bo`lgan operatsiyalar aktiv operatsiyalar deyiladi. Boshqacha qilib aytganda bankning aktiv operatsiyalari bu bank tomonidan foyda olish maqsadida o`z mablag`lari va jalb qilingan mablag`larini samarali yo`naltirishdir. Ko`pchilik iqtisodiy adabiyotlarda bankning aktiv operatsiyalari, deganda, eng avvalo, resurslarni daromad olish maqsadida yo`naltirilgan aktivlar, ya`ni qimmatli qog`ozlarga qilingan investitsiyalar, kreditlar, lizing va faktoring operatsiyalari nazarda tutiladi. Bank aktiv operatsiyalari daromad keltiruvchi aktivlarni ko`paytirish, ya`ni bank likvidligini saqlagan holda aktivlarning qolgan qismini daromad keltirish uchun joylash hisoblanadi.