Iqtisodiyot” fakulteti “Iqtisodiyot” kafedrasi mavzu: “O’zbekiston Respublikasining pul-kredit siyosati” mavzusidagi kurs ishi

3. Bank krediti va uning foydalanish samaradorligini oshirishning amaldagi holati tahlili
Tijorat banklari kredit faoliyatini tahlil qilganda dastaval uning kredit siyosati o`ranish muhimdir. Harakatdagi qoidalarga muvofiq har bir tijorat banki har yili 1-fevralga qadar bankning kuzatuv kengashida ko`rib chiqib tasdiqlanadigan kredit siyosatini Markaziy bankga taqdim etmog`i shartdir.
Bankning kredit siyosatini shakllantirishdan asosiy maqsad uning daromadlarini oshirish bilan birga bank kreditlari va omonatchilari manfaatlarini himoylash, bank aksionerlariga to`lanadigan dividendlarini ulushini ko`paytirish hamda ushbu maqsadlarga erishish uchun kredit operatsiyalari bo`yicha risklarni samarali boshqarishdan iborat. Shuning uchun ham har bir tijorat bankining kredit siyosati kredit faoliyatining samaradorligi darajasi hamda uning umumiy faoliyati baholarini o`zida to`liq aks ettirmog`i lozim.
Kredit operatsiyalari tijorat banklarining eng asosiy, keng ko‘lamda amalga oshiriladigan operatsiyasidir. Ayniqsa bizning mamlakat bank amaliyotida kreditlash operatsiyalari banklarning asosiy daromad keltiruvchi operatsiyasi hisoblanadi, (banklarimizning daromadlari tarkibida kreditlash operatsiyalari va mablag‘larni joylashtirishdan kelgan daromad ulushi 70 % atrofida). Chunki mamlakatimizda fond bozori takomillashmagani bois banklarning qimmatli qog‘ozlar bozoridagi operatsiyalardan sezilarli daromad olishining hozirda imkoni mavjud emas. Bundan tashqari mamlakatimizda valyutaning boshqariladigan suzuvchi kurs rejimi o‘rnatilgani bois tijorat banklarining valyutaviy operatsiyalardan ham u qadar keng foydalanilmaydi, bizning mamlakat bank va birja amaliyotida forvard, fyuchers, svop, opsion kabi xalqaro amaliyotda keng qo‘llaniladigan valyutaviy bitimlar hozircha rivojlanmagan.
Tijorat banklarining to‘g‘ridan to‘g‘ri kreditlash amaliyoti borasida so‘z boshlashdan avval ularning aktivlari holati va dinamikasiga nazar tashlash maqsadga muvofiq bo‘ladi.(2-rasm)
Mamlakatimiz tijorat banklarining umumiy aktivlari ko‘p yillardan buyon barqaror o‘sish sur’atlarini qayd etib kelmoqda, jumladan so‘nggi 5 yil davomida tijorat banklarining jami aktivlari qariyb 4 barobarga ortib 2018- yilda 2017- yilga nisbatan deyarli 100%, ya’ni 28.7 % ga o`sdi. 2018-yilning 1-yanvar holatiga ko‘ra, 214420 mlrd. so‘mni tashkil etdi.