Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

Nazorat savollari va topshiriqlar: 

1. Hududiy ishlab chiqarish majmualari nima va uning asoschisi kim? 

2.  Nima  sababdan  hududiy  ishlab  chiqarish  majmualari  iqtisodiy  jihatdan 

samarali  hisoblanadi? 

3.  Hududiy    ishlab  chiqarish  majmualari  va  energiya  ishlab  chiqarish 

sikllari o‘rtasidagi farq nimadan iborat? 

4.  Respublikamizda  vujudga  kelayotgan  hududiy  ishlab  chiqarish 

majmualarini ta‘riflab bering. 

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

86 

 

6-BOB. INSON VA TABIAT O‟ZARO TA‟SIRI HAQIDA 

YONDASHUVLAR VA MINTAQAVIY TADQIQOTLAR 

Reja: 

6.1. Tabiiy sharoit haqida tushuncha. 

6.2. Tabiiy shart-sharoitlarning insonlar hayoti va xo‘jalik faoliyatiga ta‘siri. 

6.3. Tabiiy resurslarning asosiy turlari va ularning klassifikatsiyasi. 

6.4. Qayta tiklanadigan va tiklanmaydigan resurslar. 

6.5. Tabiiy resurslarga iqtisodiy baho berishning nazariy asoslari. 

6.6. Landshaftlar va ularni iqtisodiy geografik o‘rganish. 

 

Tabiiy  omillar  tushunchasi  o‘z  tarkibiga  tabiiy  shart-sharoitlar, 

landshaftlarning barqarorligi va ekologik holatni oladi. 

Tabiiy  shart-sharoit  hududlarning  tabiiy  muhiti  komponentlarining  asosiy 

xususiyatlarini  aks  ettiruvchi  muhim  tabiiy  tavsiflar  majmuasidir.  Tabiiy  shart-

sharoit  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  aholining  hayotiga  va  xo‘jalik  faoliyatiga  ta‘sir 

ko‘rsatadi.  Aholining  joylashuvi,  ishlab  chiqaruvchi  kuchlarning  rivojlanishi  va 

joylashishi, ixtisoslashuvi ham tabiiy shart-sharoitga chambarchas bog‘liqdir. 

Tabiiy  muhit  komponentlariga  iqlim,  geologik  muhit,  yer  usti  va  yer  osti 

suvlari,  yer,  biota  kiritiladi.  Tabiiy  shart-sharoitni  turli  komponentlari  bo‘yicha 

tadqiq qilishda landshaftlarni baholash muhim o‘rin tutadi. 

Hududlarning  tabiiy  shart-sharoitlari  ularning  qaysi  tabiat  mintaqasida, 

hududlarda  (muayyan  tabiat  landshaftida)  joylashganiga  qarab  ajratiladi  va  bu 

tushunchalar: 

Tabiiy  hududlar  –  bu  yer  ustining  yirik  geografik  qobig‘i  bo‘lib,  ularni 

quyosh radiatsiyasining  miqdori, namlik, tuproq, hayvonot va o‘simlik olamining 

turi kabi umumiy xususiyatlar birlashtiradi. Tabiat mintaqalarini ajratishda issiqlik 

va namlik asosiy o‘rin tutadi. 

---