Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

75 

 

mumkinki,  iqtisodiy  geografiya  fanini  «iqtisodiy»  qiluvchi  asos  ham  aynan 

hududiy  ishlab  chiqarish  majmualaridir.  Zero, ular ikki  kara ikki to‘rt  emas, besh 

bo‘lishini ta‘minlaydi. 

Bu  nazariyaning  ahamiyati  ayniqsa,  mamlakat  xalq  xo‘jaligini 

boshqarishdagi  hududiy  tamoyildan  to‘g‘ri  foydalanishda  yaqqol  ko‘zga 

tashlanadi.  Darhaqiqat,  mamlakatimiz  milliy  iqtisodiyotini  hozirgi  qayta  qurish 

davrida  hududiy  dasturlarni  keng  joriy  qilish  nihoyatda  muhimdir.  Hududiy 

dasturlash  tarmoqlar  asosida  boshqarishga  qaraganda  mahalliy  tabiiy-ekologik, 

ijtimoiy-iqtisodiy  sharoitlarni  hamda  shu  joyning  atroflicha  rivojlantirish 

imkoniyatlarini har tomonlama hisobga oladi.  

Bu  haqda  va,  xususan,  tarmoqlar  bo‘yicha  boshqarishdagi  ayrim 

kamchiliklarni  Chirchiq  shahri  xo‘jaligi  misolida  ko‘rsa  bo‘ladi.  Ma‘lumki,  bu 

shaharda  o‘tmishda  mahalliy  sharoit,  iqtisodiy  va  tabiiy-geografik  o‘rin  hisobga 

olinmaganligi  sababli  yangi  sanoat  korxonalarini  joylashtirish  salbiy  ekologik 

oqibatlarga olib keldi. 

Hududiy  ishlab  chiqarish  majmualari  mavzusini  o‘rganishda  mahalliy 

misollariga  murojaat  qilish  foydalidir.  Masalan,  Mirzacho‘l  yoki  qarshi  dashtini 

o‘zlashtirish  asosida  vujudga  kelayotgan  majmualar  to‘g‘risida  fikr  yuritish 

mumkin. Ushbu hududiy majmualar o‘zlarining ixtisoslashuviga  ko‘ra agrosanoat 

majmuasi  ekanligini  anglash  zarur.  Shuningdek,  keyingi  yillarda  agrosanoat 

majmualarini  ishlab  chiqarishni  hududiy  tashkil  etishdagi  yangi  bosqich  sifatida 

shakllanishining katta ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga ega ekanligini ham ko‘rsatish 

kerak.  Avvalambor,  bu  samaradorlik  xomashyo  va  yarim  mahsulotni  bir  joydan  

ikkinchi joyga olib borish uchun sarf etiladigan  transport xarajatlarning qisqarishi, 

ishlab 

chiqarish 

chiqindilari 

asosida 

boshqa 

tarmoqlarning 

(jumladan, 

chorvachilikning)  rivojlanishi  va  eng  muhimi  qishloq  bilan  shaharlar  o‘rtasidagi 

tafovutlarni qisqartirishda o‘z aksini topadi. 

---