“Iqtisodiy ta’limotlar tarixi” fanidan muammoli ma’ruza matnlari to’plami T.: Tmi, 2003. bet

76 

---

 
 
Boylikni ko’paytirishga ta’sir etuvchi 
omillar: xulosa. 
 
 
Boylikni ko’paytirish omillari to’g’risidagi A.Smit tasavvurini umumlashgan 
tarzda quyidagi chizma ko’rinishida aks ettirish mumkin. 
1 - chizma. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. D.Rikardo va klassik maktabni rivojlanishi. Uning qiymat, pul, renta, 
ish  haqi va foyda to’g’risidagi nazariyalari. Qiyosli ustunlik nazariyasi. 
 
 
David  Rikardo (1772-1823) klassik iqtisodiy maktabining atoqli  vakillaridan  
biri  hisoblanadi.  U  birjada  yirik  ish yurituvchi yaxudiy oilasida tug’ilgan.  21 
g’shida D.Rikardo otasi bilan aloqani uzishga majbur bo’ldi. Chunki otasi uning 
xristian dinidagi qiz bilan bo’ladigan nikohiga qarshi edi. Oradan besh yil o’tgach, 
D.Rikardo birjada o’ynab yirik boylik ortirdi. Asta-sekin u birjadan uzoqlashdi va o’z 
kapitalini ancha ishonarli bo’lgan qimmatli qog’ozlarga va erga qo’ya boshladi. 
O’sha paytda parlament a’zosi bo’lgan D.Rikardo iqtisodiy va sig’siy erkinlik uchun 
kurashdi. Uning asosiy asari «Sig’siy iqtisodning boshlanishi va soliq olish» (1817) 
taqsimotning asosiy muammolariga bag’ishlangan. D.Rikardo ishlab chiqarish va 
taqsimotni ifodalab beruvchi bir butun nazariy tizim yaratishga harakat qilgan. 
Davlat 
aralashuvi
ni 
kamaytiris
Xususiy 
tadbirkorlikn
i 
rivojlantiris
Tashqi va 
ichki 
savdoni 
kengaytiris
Erkin 
savdodagi 
cheklashlarni 
olib tashlash
 
Milliy 
boylikning 
o’sishi 
Mehnat 
unumdorligin
i oshirish 
 
Aholining o’sishi
Unumli mehnat 
bilan band 
bo’lganlar 
sonining 
Puldan 
foydalanish
Kapital 
miqdorining 
ko’payishi
Mehnat 
taqsimotini 
chuqurlashtir
ish 
77 

---