Iqtisodiy tahlil

3-jadval
Xo’jalik sub`ektining raqobatchilari imkoniyati va firma ixtisoslik tovarlarining bozordagi sotilish darajasini tahlili

Tovarlarning turi	O’lchov birligi	O’rtacha o’tgan uch yilda bozordagi talab miqdori	Raqobat-chilar taklif qilgan tovarlar miqdori	Bozordagi talabdan farq	Firma taklif qilishi lozim bo’lgan tovarlar
1	2	3	4	5	6
“A” mahsulot	dona	2600	2200	400	560
“B” mahsulot	kg.	1400	1380	20	14
“V” mahsulot	kg.	240	159	81	86
“G” mahsulot	dona	300	160	140	112
“D” mahsulot	tn.	700	670	30	33

Uch yillik kuzatishlar shuni ko’rsatadiki, firmaning “A” mahsulotiga bo’lgan talabga nisbatan 160 dona ko’p tovar iste`molchilarga taklif qilinmoqda. Shuningdek, “V” mahsulot bo’yicha 5 kg va “D” mahsuloti bo’yicha 3000 kg talabga nisbatan ortiqcha tovarlar bozorga chiqarilgan. Demak, bu mahsulotlarni to’liq sotilishi uchun raqobatchilarga nisbatan sifatli va xaridorgir tovarlar bo’lishiga e`tibor qaratilishi lozim. Lekin “B” va “G” mahsulotlarni ishlab chiqarishni ko’paytirish imkoniyatlari borligini tadqiqotlar ko’rsatib turibdi. Firma ixtiyorida bozordagi talabni e`tiborga olib turib ayrim turdagi tovarlarni ko’proq taklif qilishga ixtisoslashish imkoniyatlari ham bor. Demak, firmani bozordagi strategiya va taktikasi turli variantlarda bo’lishi ham mumkin ekan.

Iqtisodiyotda raqobat turli funktsional strukturalar o’rtasida yagona maqsad sari raqobatlashuv tushuniladi. Komleks raqobat tahlili ikki asosiy yo’nalishni o’z ichiga oladi:

1. 
   korxonani raqobatda tutgan o’rnini tahlili;
   
2. 
   korxonani raqobatga bardoshligini tahlili