Iqtisodiy statistika

Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi deganda, mehnatga layoqatli aholining ish qidirib bir mamlakatdan boshqa mam- lakatlarga ko'chib yurish tushiniladi. Dunyo bo'yicha bunday ishchi kuchlarining umumiy soni 25 mln. kishidan ko‘p va ularni quyidagi ko'rsatkichlar orqali o'rganiladi:


Kemigratsiya- E m r / M R ; Jk e—^ e l / ^ e O
Kjm m i^ratsiya ~ ^mi^{•/MR; Jki=Kii/Ki0}

Bu ko‘rsatkichlar eksport va import qilingan ishchi ku­ chi ning mamlakat mehnat resurslaridagi salmog‘i va uning dinamikasini aks ettiradi va ular mutaxassislik darajalari, ixti- sosliklari, yoshi va jinsi, millati miqyosida ham hisoblanadi.

5 -§. Xalqaro mehnat taqsimoti ko‘rsatkichlari

Tashqi savdo statistikasi ko'rsatkichlar tizimi yordamida ayrim mamiakatlarning xalqaro mehnat taqsimotida qatna- shish darajasi o‘rganiladi.

Ularni aniqlash usullari quyidagicha:
1. Ayrim olingan mamlakatning dunyo savdosidagi ulushini aniqlash uchun mamlakat eksporti hajmi, dunyo mamlakatlari eksporti hajmiga nisbati olinadi


Mamlakatning Mamlakat eksportining umu- dunyo savdosidagi sal- _ miy hajmi____________________
mog'i Dunyo mamlakatlari ekspor­ tining umumiy hajmi
2. Mamlakatning ayrim tovarlar eksportidagi salm og'ini aniqlash uchun mamlakat tovar eksporti hajmi dunyo mam- lakatlarining shu tovar eksporti hajmiga nisbati olinadi

M amlakatning ayrim Mamlakat shu tovar eksport tovarlar eksportidagi _ hajmi_________

salmog'i Dunyo mamlakatlari ekspor­ tining umumiy hajmi

3. Milliy iqtisodiyotning jahon iqtisodiyoti eksporti bilan bog'lanish koeffltsiyent iiii aniqlash uchun mamlakat eksportining umumiy hajmi shu mamlakat yalpi milliy mahsuloti hajmiga nisbati olinadi

Eksport bo'yicha bog‘- Mamlakat eksportining umu- lanish Kr _ miy hajmi____________________

Yalpi milliy mahsulot hajmi

Bu ko'rsatkich mamlakatning yalpi milliy mahsulotida eksportning ulushini ifodalaydi.

4. Milliy iqtisodiyotning jahon iqtisodiyoti importi bilan bog'lanish koeffitsiyentini aniqlash uchun mamlakat im- portining umumiy hajmi shu mamlakat yalpi milliy mahsuloti hajmiga nisbati olinadi.
Import bo'yicha bog‘- Mamlakat importi umumiy lanish Ю _ hajmi__________ ______________
Yalpi milliy mahsulot hajmi


Bu ko‘rsatkich mamlakatning yalpi milliy mahsulotida importning ulushini ifodalaydi.
5. Milliy iqtisodiyotning jahon iqtisodiyoti ayrim tovarlar eksporti bilan bog‘lanish koefTitsiyentini aniqlash uchun mamlakat tovarlari eksportini ayrim olingan tovarlarning um um iy ishlab chiqarish hajmiga nisbati olinadi

Ayrim olingan tovarlar _ Ayrim olingan tovar eksporti eksporti bog'lanish Kl Ayrim olingan tovar umumiy

ishlab chiqarish hajmi

Bu ko‘rsatkich mamlakatning ayrim olingan tovar ishlab chiqarish hajmida eksport ulushini ifodalaydi.

6 . Milliy iqtisodiyotning jahon iqtisodiyoti ayrim tovarlar importi bilan bog‘lanish koeffitsiyentini aniqlash uchun mamlakat ayrim olingan tovarlari importini ayrim olingan tovarlarning umumiy iste’moli hajmiga nisbati olinadi

Ayrim olingan tovarlar Ayrim olingan tovar importi im port bo'yicha bog‘- ~ Ayrim olingan tovarlar lanish Kl iste’moli

Bu ko'rsatkich mamlakatning ayrim olingan tovarlar iste’moli hajmida import ulushini ifodalaydi.

7. Mamlakatning eksportga ixtisoslashuvi nisbiy koeffitsi- yentini aniqlash uchun mamlakat umumiy eksportida ayrim tovarlar eksportining ulushini dunyo umumiy eksportida ay­ rim tovarlar eksporti ulushiga nisbati olinadi


Mamlakatning eksportga Mamlakat umumiy eks- ixtisoslashuvi nisbat = portida ayrim tovarlar


koeffitsiyenti _ eksportining ulushi________
Dunyo umumiy ekspor- tida ayrim tovarlar eksporti ulushi
Agar bu koeffltsiyent qandaydir mahsulot bo'yicha birdan katta bo'lsa. u holda ushbu mamlakat dunyo xo'jaligida shu
■mahsulotni ishlab chiqarish bo‘yicha ixtisoslashgan b o ‘ladi.