Iqtisodiy statistika

Tashqi savdo aylanmasining qit’alar bo‘yicha tarkibi umumiy hajmga nisbatan foiz hisobida

o Y evropa

■Osiyo
□ Afrika
□ Am erika
■ Avstraliya va okeaniya
Demak, 2005-yilda 0 ‘zbekiston eksporti va importida ijobiy siljishlar yuz berdi va bunda Yevropa va Osiyo mam- lakatlarining ulushi yanada ortdi. Respublika jahonning 70 dan ortiq, shu jumladan, Belgiya, Buyuk Britaniya, Eron, Portugaliya, Singapur, Turkiya, Shveysariya, Estoniya kabi mamlakatlar bilan ijobiy saldoli tashqi savdo aylanmasiga ega bo‘ldi.


3-§. Tashqi savdo indekslari


Tashqi savdo statistikasida indekslar tovar aylanishi di- namikasini, eksport va importning fizik hajmini, bahoning o'zgarishini, tashqi savdo strukturasini va ayrim olingan omillarning tovar aylanishiga ta’sirini o‘rganish uchun foy- dalaniladi.
Bunda ham quyidagi bazisli va zanjirsimon indekslar


qoMlaniladi: 0 ‘rtacha baho indeksi, fizik hajm indeksi va savdo sharti indekslari va h.k. Har bir indeks o‘zini tashkil etuvchi elementlariga ega: indekslashtirilayotgan (solishtirila- yotgan) belgi va uning vazni. Tashqi savdoning fizik hajmi indeksini hisoblash uchun tovar hajmi indekslashtirilayotgan kattalik, uning vazni sifatida bahosi xizmat qiladi; baho indeksini hisoblashda esa baho indekslashtirilayotgan kattalik, uning vazni sifatida tovarning hajmi xizmat qiladi.
o 'rtacha baho
Indeksi Jp=epiqi/ep 0qi (Paashe formulasi)

Fizik hajm

Indeksi Jq=ep0qi/epoqo (Lasneyres formulasi)


Bunda, rj va ro —joriy va bazis davrdagi baho darajasi;
qi va qo —joriy va bazis davrda sotigan tovarlarning fizik hajmi.
Tashqi savdoning o ‘zgarishini tahlil qilishda foy- dalaniladigan yana bir ko'rsatkich, bu «savdo sharti» indeksi hisoblanib, uni aniqlash uchun eksportning o ‘rtacha bahosi indeksi bilan importning o ‘rtacha bahosi indeksi solishtiri- ladi.