Iqtisodiy geografiya

6-jadval

Dinlar geografiyasining asosiy ko’rsatkichlari.

Din	E’tiqod qiluvchi larning soni (mln.k)	Tarqalgan mintaqalari va mamlakatlari
Xristianlik Shu jumladan	1259 dan ortio’	Fransiya, Ispaniya, Portugaliya, Italiya, Avstriya, Belgiya, Irlandiya, Polsha, Litva, Ukraina, Chexiya, Slovakiya, Vengriya, Sloveniya, Xorvatiya, AO’Sh, Kanada, Lotin Amerikasi mamlakatlari, Filippin, Markaziy va Janubiy Afrika mamlakatlari, Kipr, Koreya, Yaponiya, Xitoy
Katoliklik	800
Protestantlik	350	Shimoliy Yevropa mamlakatlari, Buyuk Britaniya, Germaniya, Niderlandiya, Shveytsariya, Latviya, Estoniya, AQSh, Avstraliya, Yangi Zelandiya, JAR, Markaziy va Janubiy Afrika mamlakatlari, Koreya, Yaponiya, Xitoy
Pravoslavlik	100	Rossiya, Ukraina, Belorus, Moldova, Gruziya, Bolgariya, Ruminiya, Serbiya va Chernogoriya Federatsiyasi, Gretsiya, Kipr
Islom Shu jumladan	1000 dan ortio’	Albaniya, Bosniya va Gersogovina, Makedoniya, Rossiya, O’ozoYoiston, Јzbekiston, O’irYoiziston, Tojikiston, Janubi-G’arbiy Osiyo mamlakatlari (Eron, Ozarbayjondan tasho’ari), Shimoliy, G’arbiy va Sharo’iy Afrika mamlakatlari, Pokiston, Afyooniston, Bangladesh, Malayziya, Indoneziya, Hindiston, Xitoy, Filippin
Sunniylik	900 dan ortio’
Shialik	100 ga yao’in	Eron, Ozarbayjon, Iroq, Yaman
Buddizm va lamaizm	400 dan ortio’	Xitoy, Mo’g’iliston, Yaponiya, Myanma, Tailand, Vetnam, Kambodja, Laos, Malayziya, Shri-Lanka, Koreya, Rossiya
Induizm	520	Hindiston, Nepal, Shri-Lanka
Konfutsiachilik	180	Xitoy
Sintoizm	70	Yaponiya
Maxalliy an’anaviy dinlar		G’arbiy, Markaziy, Sharqiy, Janubiy Afrika mamlakatlari, Janubiy Amerika, Okeaniya, Indoneziya

Yevropada xristianlik dinining barcha shakllari keng tarqalgan. Katoliklik asosan qit’a janubida, qisman g’arbi va markazida, Protestantlik shimolida, qisman

g’arbi va markazida, pravoslavlik sharqi va janubi-sharqida. Sobiq ittifoq mamlakatlarida pravoslavlik va islom dinlari keng tarqalgan. Provoslavlikka rus, belorus va ukrainlarning bir qismi, osetiyaliklar, chuvashlar, mordva, morilar, komilar, udmurtlar, yoqutlar, shimol xalqlarining bir qismi sig’inadi. Islom Astraxan tatarlari, Qozon tatarlari, Shimoliy Kavkaz xalqlari, boshqirdlar, Sibir tatarlari orasida keng tarqalgan.
Osiyoda barcha dunyoviy dinlar va yirik milliy dinlar keng tarqalgan. Ayniqsa islom dini katta ro’l o’ynaydi. Islomning sunniylik yo’nalishi Indoneziya (dunyoda eng yirik musulmon mamlakati), Malayziya, Hindiston, Bangladesh, Pokiston, Afg’oniston, Janubi-g’arbiy Osiyodagi barcha arab mamlakatlarida asosiy o’rin egallaydi. Islomning shialik yo’nalishi Eron, Ozarbayjon, qisman Iroq va Yamanda asosiy din sifatida tan olingan. Islom diniga e’tiqod qiluvchilarning katta-katta guruhlari Filippin, Kambodja, Tailand, Myanma, Kipr, Shri-Lanka mamlakatlarida mavjud.
Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarida buddizm va lamaizm keng tarqalgan. Induizmga Hindiston va Nepal aholisining ko’pchiligi e’tiqod qiladi. Konfutsiyachilik va daosizim dinlari Xitoyning asosiy dinlari hisoblanadi. Sintoizm Yaponiyada mavjud. Xristianlik dini Osiyoda unchalik tarqalmagan. Filippin, Armeniya va Kiprda bu asosiy din. Livanda 40% aholi, Hindistonda 5-6 mln, Suriya, Xitoy, Yaponiya, Koreya, Indoneziya, Malayziya va boshqa mamlakatlarda ham xristian diniga e’tiqod qiluvchilarning ancha miqdori mavjud.
Afrikaning shimoli, g’arbi va sharqida joylashgan ko’pchilik mamalakatlarda islomning sunniylik yo’nalishi hukmron. Efiopiya, JAR va boshqa qator mamlakatlarda xristian dini muhim ro’l o’ynaydi. Markaziy va Janubiy Afrikada aholining asosiy qismi mahalliy an’anaviy dinlarga e’tiqod qiladi.
Shimoliy Amerikada xristianlikning ikki shakli katolik va protestantlik xukumron. AQShda protestantlar, Kanadada katoliklar ko’proq. Markaziy Amerikada aholining aksariyati katolik diniga e’tiqod qiladi. Xuddi shunday Janubiy Amerikada ham katolik dini hukmronlik qiladi. Umuman olganda, Amerika qit’asiga barcha katoliklarning yarimidan ko’pi to’g’ri keladi. Amerikada islom diniga e’tiqod qiluvchilar AQSh aholisining hamda Karib dengizi havzasidagi ba’zi bir orollar aholisining ichida mavjud.
Avstraliya va Okeaniyada protestantlik va katoliklik keng tarqalgan. Keyingi yillarda xalqaro munosabat, siyosat, iqtisodiyot, madaniyat va mafkurada islom dinining o’rni kengaymoqda va ahamiyati oshmoqda.

5.